امکان غضب یا تخریب بناهای تاریخی هرات
مسئولان فرهنگی هرات ابراز نگرانی کرده‌اند که صدها بنای تاریخی و باستانی این ولایت اگر ثبت نشوند، راه برای غصب و تخریب آنها هموار خواهد شد.
نگاه نو_ در چند دهه گذشته توجه چندانی به بازسازی و مرمت آثار تاریخی ولایت هرات نشده است
مسئولان فرهنگی ولایت هرات در غرب افغانستان ابراز نگرانی کرده‌اند که صدها بنای تاریخی و باستانی این ولایت اگر ثبت نشوند، راه برای غصب و تخریب آنها هموار خواهد شد.
حدود هشتصد بنا و مناطق تاریخی و باستانی در هرات وجود دارند، اما از این تعداد تنها ۲۴۰ بنا و مکان در وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان ثبت شده‌اند.
از این هشتصد بنا و مناطق باستانی در هرات، تنها دو بنای تاریخی و مهم محافظ دارند. به گفته مسئولان، ثبت شدن این بناها ولو روی کاغذ، مانعی قانونی برای جلوگیری از غصب و تخریب آنها خواهد شد.
هرات؛ ۷۰۰ مکان باستانی و سه راهنمای گردشگری
وزارت شهرسازی افغانستان مسجد جامع هرات را بازسازی می‌کند
تنها کارگاه تولید کاشی هرات از فعالیت بازماند
زلمی صفا، مسئول اداره حفظ بناهای فرهنگی هرات می‌گوید: “در وزارت اطلاعات و فرهنگ ۲۴۰ بنای باستانی و ساحه‌ای (مناطق) تاریخی هرات ثبت شده‌اند. صدها بنای دیگر ضرورت به ثبت دارند. جای شکر است که این بناها را داریم. بناها و ساحاتی که در معرض تخریب و غصب قرار دارند. اگر ثبت نشوند احتمالا حریم اینها غصب خواهد شد و ما سندی نخواهیم داشت و برای نسل های آینده مقصر شناخته خواهیم شد.”
بنیاد فرهنگی آغا خان در یک و نیم دهه گذشته، شماری از این بناها را ثبت کرده و برای آنها شناسنامه ساخته، با توجه به کارهای انجام شده، نیازها به مراتب بیشتر است.
آقای صفا می‌گوید که این مناطق و بناها به این دلیل ثبت نشده که اداره حفظ بناهای تاریخی، امکانات کافی اداری و حمل و نقل ندارد.
به گفته آقای صفا، شماری از بناها و مناطق ثبت نشده، در ولسوالی‌ها وجود دارد و شماری دیگر حتی در دل شهر.
گفته می‌شود که این مسجد از زمان عبدالرحمن جامی باقی مانده، ولی گسترش این مسجد به بافت تاریخی آن آسیب زده است
گنجینه‌های پنهان
“بیت‌الامان” محلی است که با گسترش افقی شهر هرات، حالا در ناحیه اول شهر، با ساختمان‌های جدید احاطه شده اما هنوز حال و هوای روستایی دارد.
در بیت‌الامان هرات مسجدی هنوز باقی مانده که بر اساس روایات تاریخی، در یکی از حجره‌های آن، مولانا عبدالرحمن جامی، شاعر و عارف برجسته‌ای قرن نهم هجری مدتی مشغول عبادت بوده است.
این بنا نیز هنوز به عنوان یک بنای تاریخی ثبت نشده است. اگر این محل به صورت رسمی به عنوان یک جای تاریخی ثبت شود و همه بدانند که اینجا زمانی محل عبادت مولانا جامی بوده، بدون شک به یک مکان سیاحتی و پردرآمد، تبدیل خواهد شد.
بر اساس قانون افغانستان، بناهایی که یک قرن قدمت دارند، دارای ارزش فرهنگی هستند و اجازه‌ای تخریب آنها داده نمی‌شود.
‘انجمن حامیان میراث‌های فرهنگی’ از نوسازی شهر کهنه هرات شاکی اند
تلاش برای جذب گردشگران خارجی در ولایت هرات
قصر تاریخی دارالامان پس از بازسازی، موزه ملی می‌شود
آثار گلوله بر یکی از آثار تاریخی هرات
ارزش تاریخی ساختمان و نمای بیرونی مسجد بیت‌الامان هم با دست‌کاری‌ها و بازسازی غیر فنی به شدت آسیب دیده است.
مولوی وحیدالدین لبیب، خطیب این مسجد تاریخی اما گفت: “چاره‌ای نبود. شمار نمازگزاران بیشتر شده و مسجد باید گسترش می‌یافت.”
مسئولان اداره حفظ بناهای تاریخی هرات می‌گویند که اگر بنایی به عنوان یک محل با ارزش فرهنگی ثبت نشده باشد، دلیل قانونی برای جلوگیری از ترمیم و بازسازی یا تخریب آن وجود ندارد.
هرات، قطب گردشگری
هرات ظرفیتی بالا در جذب گردشگران خارجی و داخلی دارد. پیش‌بینی می‌شود که اگر آرامش به افغانستان بازگردد و چهار دهه جنگ ختم شود، بازدید گردشگران از هرات، منابع قابل توجه در آمد نصیب دولت این کشور کند.
با آنکه، اکثریت بناها و ساحات باستانی هرات در سال‌های جنگ و همچنین به علت حوادث طبیعی آسیب جدی دیده، اما امکان مرمت و بازسازی آنها به شکل اصلی هنوز وجود دارد. بودجه‌ای فعلی وزارت اطلاعات و فرهنگ برای ترمیم و بازسازی این بناها اندک و ناچیز است.