نسل باسواد در لبه پرتگاه است
پس از برگشت طالبان به قدرت در ۲۴ اسد /مرداد سال روان، تغییرات زیادی در تشکیلات نهادهای ملکی آمده است. در کنار حذف زنان از اداره‌ها، قاضیان نیز براساس یک حکم، از وظایف‌شان برکنار شدند. هم‌چنان رییسان اقتصاد ولایت‌ها در حالت بدون معاش قرار گرفتند و افراد دیگری به جای آنان مقرر شد. در ادامه مکتوبی نشر شد که نشان می‌داد، طالبان رییسان صحت عامه همه ولایت‌ها را از سمت‌شان برکنار کرده است. این تغییرات و سرانجام برکناری ۲۷ کارمند ملکی در تخار، نگرانی حذف کارمندان متخصص از بدنه حکومت را افزایش داد، زیرا مسوولان محلی در این ولایت حتا برای کارمند زنده، مکتوب فوتی نوشته بودند تا بتوانند افراد خودشان را جایگزین کنند.
در روزهای اخیر، موارد زیادی از برکناری‌ها و استخدام‌ها در اداره‌های ملکی گزارش شده است. منفک کردن ۱۵ کارمند اداره احصایه یکی از مواردی بود که روز شنبه، ۲۵ جدی در رسانه‌های اجتماعی واکنش‌برانگیز شده است. هم‌چنان کارمندان وزارت تحصیلات عالی با فرستادن فهرستی طولانی، می‌گویند که شمار زیادی از کارمندان متخصص در این وزارت برکنار و به جای آن، افراد نزدیک به اعضای طالبان استخدام شده‌اند. کارمندان بخش آی‌تی ریاست ۰۵۴ اداره استخبارات نیز تصریح کردند که دو ماه پیش کلید دفاتر از آنان گرفته شد و در بی‌سرنوشتی قرار گرفتند. آنان می‌گویند که مکتوب رسمی منفکی دریافت نکرده‌اند، اما برای‌شان اجازه کار نیز داده نشده است.
کارمندان شهرداری هرات روز شنبه، ۲۵ جدی خبر دادند که شهردار هرات به برکناری بیش‌تر کارمندان این ریاست اقدام کرده و به جای آنان، افراد نزدیک به خودش را در پُست‌ها مقرر کرده است. کارمندان ملکی در ولسوالی روی دو آب سمنگان اعتراض کردند که هرچند کارمند برحال بوده‌اند، اما به دستور مسوولان محلی طالبان، برخی از ملاها و افراد نزدیک به مسوولان جایگزینشان شده‌اند. یکی از این موارد، استخدام‌ها در جمعیت هلال اهمر افغانی است، جایی که مسوولان نهاد کارمندان را بدون دلیل از مرکز به دیگر ولایت‌ها تبدیل یا هم در مواردی منفک کرده‌اند.
پیام‌خانه صفحات اجتماعی روزنامه ۸صبح پُر از اعتراض مردم به جابه‌جایی‌های غیرقانونی و غیرمسلکی کارمندان در اداره‌ها است. این اعتراض‌ها از سراسر کشور مطرح می‌شود. روزانه چندین نفر پیام می‌گذارند و از آن‌چه در اداره‌های خدمات ملکی می‌گذرد، شکایت می‌کنند. آنان که در گذشته براساس رقابت آزاد استخدام شده بودند، بدون ارایه دلیل از کار برکنار و افراد بی‌تجربه و غیرمسلکی جایگزینشان می‌شوند. ادامه این روند و هم‌چنان اظهارات اخیر نخست‌وزیر پاکستان در مورد فرستادن کادر متخصص پاکستانی به افغانستان، نگرانی‌های جدی را در پی داشته است. متاسفانه پیامد این گونه جابه‌جایی‌های سیستماتیک، فرار مغزها، کندی روند ارایه خدمات و سرانجام از هم‌پاشیدن ساختار تشکیلاتی نهادهای ملکی است.
طالبان که حالا قدرت را در اختیار دارند، ظاهراً عواقب این‌گونه جابه‌جایی‌های غیرقانونی و غیرمسلکی را نسنجیده‌اند. آنان همین اکنون نیز خدمات را به شکل درست ارایه نمی‌توانند. در صورتی که افراد متخصص از بدنه حکومت حذف شود، هیچ نهاد ملکی توانایی رسیده‌گی به مردم را نخواهد داشت. مسوولان طالبان باید بدانند که کار اداره‌ها به دم و دعا پیش نمی‌رود. اداره برای فلج نشدن ارایه خدمات به کارمند متخصص نیاز دارد. اگر مسوولان طالبان نگران آینده افراد خودشان هستند، باید راه‌های بهتری را جست‌وجو کنند. حذف کارمندان متخصص و بی‌دفاع و استخدام افراد بی‌تجربه و غیرمسلکی، نه‌تنها اصولی، که حتا انسانی نیست.
رهبران طالبان در شرایطی که زمینه را برای برکناری کارمندان متخصص در نهاهای حکومتی فراهم کرده‌اند، از مردم می‌خواهند که در کشور بمانند. افراد باسواد در گام اول به این می‌اندیشد براساس کدام دلیل و روی چه وعده‌ای ماندنی شوند. آنان می‌دانند که هیچ تضمین برای حفظ وظایف‌شان برای دست‌یابی به آینده بهتر وجود ندارد. بدتر این‌که افراد کم‌سواد، غیرمسلکی و بی‌تجربه جایگزین کسانی می‌شود که سال‌ها تحصیل کرده‌اند و زحمت کشیده‌ند. بهتر است که طالبان با درک وضعیت موجود، بحران خلق نکنند و از حذف کارمندان ملکی در سطوح مختلف دست بردارند. ادامه این کار عواقب بسیار خطرناکی دارد و عملاً یک نسل باسواد را به سوی نابودی می‌فرستد.