تصمیم فرصت‌سوز و نشست استانبول
تصمیم گروه طالبان برای پرهیز از شرکت در نشست تاریخی استانبول یک تصمیم فرصت‌سوز برای سرنوشت صلح و ثبات افغانستان است. گروه طالبان هفته گذشته در واکنش به اعلام زمان برگزاری نشست استانبول گفت که این گروه، پیش از خروج کامل سربازان بین‌المللی از افغانستان در هیچ نشستی، از جمله نشست استانبول، شرکت نخواهد کرد. این تصمیم در صورتی که ثابت بماند و تغییر نکند، یک تصمیم فرصت‌سوز برای صلح و ثبات و آینده افغانستان خواهد بود.
واکنش گروه طالبان نسبت به اعلام جدول زمانی تازه برای خروج سربازان بین‌المللی از افغانستان نیز منفی بود. مقامات امریکایی و ناتو هفته گذشته اعلام کردند که سربازان خود از افغانستان را در یک بازه زمانی تقریباً پنج ماهه – از اول می تا یازدهم سپتامبر – بیرون می‌کنند. این اعلام برای رهبران طالبان که مخالف ادامه حضور این سربازان از اول می به بعد در افغانستان هستند، ناراحت کننده و خلاف توقع و انتظار بود. به همین علت، طالبان هشدار داده‌اند که سربازان خارجی را به خاطر نقض توافق‌نامه دوحه از اول می به بعد هدف حمله قرار خواهند داد.
برای برگزاری نشست استانبول، شرکت نماینده‌گان دولت و گروه طالبان هردو شرط است. شرط دیگر برگزاری این نشست، آماده‌گی سازمان ملل متحد برای رهبری و مدیریت و آماده‌گی ترکیه برای میزبانی از این نشست است. سازمان ملل متحد و کشور میزبان گفته‌اند که آماده هستند تا نشست استانبول را برای ده روز – از بیست‌وچهارم اپریل تا چهارم می – برگزار، رهبری و میزبانی کنند. دولت افغانستان به رغم اعلام آماده‌گی برای شرکت در نشست استانبول، تا هنوز طرح صلح و هیأت اعزامی خود برای این نشست را نهایی نکرده است. در مقابل، گروه طالبان با صراحت گفته است که این گروه پیش از خروج کامل سربازان بین‌المللی از افغانستان در این نشست شرکت نخواهد کرد. با توجه به این وضعیت، فعلاً سرنوشت برگزاری نشست استانبول در هاله ابهام فرو رفته است و اطمینان چندانی از برگزاری این نشست در تاریخ فوق وجود ندارد.
سازمان ملل متحد، ترکیه، امریکا و قطر فعلاً در تلاش هستند که گروه طالبان را برای شرکت در نشست استانبول قانع کنند. اثرات این تلاش‌ها اما تاکنون در موضع گروه طالبان دیده نمی‌شود. با توجه به این‌که گروه طالبان از موضع قدرت و پیروزی حرف می‌زند، قانع کردن این گروه برای شرکت در نشست استانبول یک کار بسیار دشوار است. بنابراین، اگر تلاش‌های بین‌المللی در ترغیب گروه طالبان برای شرکت در نشست استانبول ناکام شود، این نشست برگزار نخواهد شد؛ زیرا برگزاری آن در غیاب گروه طالبان یک کار عبث و بیهوده خواهد بود.
تا برگزاری نشست استانبول حدود یک هفته زمان باقی مانده است. اگر موضع گروه طالبان در برابر این نشست تغییر نکند، یک فرصت بزرگ تاریخی برای حل‌وفصل جنگ افغانستان از راه گفت‌وگو از دست خواهد رفت. نشست استانبول آن‌گونه که اعلام شده است، یک نشست تاریخی برای تصمیم‌گیری درباره صلح افغانستان و آینده این کشور است. از دست دادن این فرصت تاوان بزرگی است که جبران آن بسیار سخت خواهد بود.
فعلاً سرنوشت نشست استانبول با تصمیم گروه طالبان گره خورده است. سازمان ملل متحد هرگز علاقه‌مند به برگزاری نشستی نیست که یک رکن اصلی آن غایب باشد. به همین شکل، ترکیه هم از نشستی میزبانی نخواهد کرد که در آن گروه طالبان حضور نداشته باشد. علاوه بر آن، تا زمانی که اطمینان کامل از حصول یک نتیجه مطلوب در نشست استانبول وجود نداشته باشد، سازمان ملل متحد و همین‌طور ترکیه زحمت برگزاری و میزبانی آن را به خود نخواهند داد. این نشست زمانی برگزار خواهد شد که از یک طرف نماینده‌گان گروه طالبان در آن حضور داشته باشند و از طرف دیگر از حصول توافق مطلوب در آن اطمینان کامل وجود داشته باشد. در حال حاضر، نه گروه طالبان آماده شرکت در این نشست است و نه هم اطمینان کامل از رسیدن طرف‌ها به یک توافق مطلوب در آن متصور است.
کشورهای اثرگذار جهانی و سازمان ملل متحد در آستانه برگزاری نشست استانبول باید یک‌صدا از گروه طالبان برای شرکت در این نشست دعوت کنند. این دعوت باید با استفاده از دو رویکرد تهدید و ترغیب به صورت هم‌زمان انجام شود. در حالی که از یک‌طرف به مطالبات گروه طالبان در ظروف امکان آن رسیده‌گی می‌شود، به خاطر بیرون کردن خیال «فتح» از سر این گروه باید زیر فشار قرار داده شود. تکیه کردن تنها روی یکی از این دو رویکرد می‌تواند عواقب منفی به همراه داشته باشد و باعث آسیب به روند جاری صلح شود. بیش‌تر این مسوولیت فعلاً بر عهده سازمان ملل متحد و کشورهایی است که بنیاد مذاکره بین دولت و طالبان را گذاشته‌اند.