پایان رئيسجمهوری که هیچ رئيسجمهوری نباید به او شبیه میشد
1️⃣ ابوالحسن بنیصدر، نخستین رئيسجمهوری اسلامی در ۸۸سالگی و درپی دورهای از بیماری در بیمارستان سالپتریه پاریس درگذشت.
2️⃣ بنیصدر در ۱۵بهمن ۵۸، در نخستین انتخابات ریاستجمهوری، حسن حبیبی، نامزد حزب جمهوریاسلامی و چندین نامزد دیگر را که اغلب به جریانهای ملی- مذهبی نزدیک بودند، با اختلاف رای بسیار شکست داد. او کمی پساز پیروزی در انتخابات، به ریاست شورای انقلاب و فرماندهی کلقوا هم برگمارده شد.
3️⃣ امامخمینی در میان چهرههای غیرروحانی به او اعتماد زیادی داشت. بههر حال او پسر نصرالله بنیصدر، مشهور به صدرالعلمای همدانی، از مراجع بلاد با نفوذ همدان بود. خاندان بنیصدر از سادات مشهور روستای باغچهی کبودرآهنگ بودند و پدرش با امامخمینی نزدیکی فکری و سیاسی و دوستی داشت- این دوستی در اعتماد امام خمینی به بنیصدر نقش مهمی داشت.
4️⃣ بنیصدر در دوران دانشجویی در جبهه ملی فعال بود و مسوول سازمان دانشجویان این تشکل در دانشگاه تهران بود. اما همواره عقاید اسلامیاش داشت و در اعتراضهای خرداد ۴۲، که امامخمینی، پیش برد، زخمی شد و بهناچار از ایران به پاریس رفت. پاریس شهر مهمی در زندگی بنیصدر بود.
5️⃣اما از آغاز روشن بود ماه عسل بنیصدر و مسلمانان انقلابی و روحانیون، چندان نخواهد پایید. او پیشاز تشکیل دولتش هم نشان داده بود که با روحانیون انقلابی چندان شباهتی ندارد.
▫️هرچند که در فروردین ۵۹، بنیصدر برای بیرون ریختن هواداران سازمانها و احزاب چپگرا و تعطیلکردن دانشگاهها که انقلاب فرهنگی نامیده شد با روحانیون و امامخمینی همراه بود- شاید گمان میبرد رقبای اصلیاش، نیروهای غیرمذهبیاند و آنها را از یکیاز سنگرهایشان محروم میکند.
▫️اما او پیشاز آن، در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، با اصل ولایت فقیه و محدودبودن اختیارهای ریاستجمهوری مخالفت کرد و ازجمله در روزنامهاش، انقلاب اسلامی، نوشت: «در مجلس خبرگان(قانون اساسی) تمایل شدیدی که از جانب عدهای اظهار میشود در دو زمینه است. یکی اینکه تنها خودشان باشند (روحانیون)، روشنفکر اصلاً معنی ندارد. یکی دیگر هم برداشتی که از ولایت فقیه می کنند که بیشتر می توان گفت ولایت فقیه مرادشان نیست، مسأله خدایی فقیه مدنظر ایشان است»
▫️او با گروگانگرفتن دیپلماتهای آمریکا در سفارت این کشور هم علنا مخالفت کرد.
6️⃣ بنیصدر تا پیش از پیروزی در انتخابات، دولت موقت مهدی بازرگان، را که از دخالت در کارهای دولت مینالید، به ناتوانی و غیرانقلابیبودن متهم میکرد اما کوشش بنیصدر برای متمرکزتر کردن قدرت در دست دولت و وجود مراکز چندگانه قدرت، او را مانند بازرگان، در برابر روحانیون قرار داد.
▫️بنیصدر برای آنکه در برابر حزب جمهوریاسلامی و قدرت آن بایستد، «دفتر هماهنگی همکاریهای مردم با رئیسجمهور» را با شعبههایی در سراسر کشور، راه انداخت و در مقابل حزب جمهوریاسلامی شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی را راه انداخت که بعدها به یک سازمان حکومتی بدل شد.
▫️در انتخابات مجلس اول، فهرست انتخاباتی دفتر هماهنگی موفق نبود و مجلس بهدست حزب جمهوریاسلامی افتاد- بر سر تعیین نخستوزیر و بعدتر چندوزیر دولت محمدعلی رجایی، اختلاف میان مجلس و در واقع حزب جمهوریاسلامی و روحانیون پرقدرت آن و بنیصدر اوج گرفت.
7️⃣ سال ۵۹، جنگ هم آغاز شد و بنیصدر، که فرمانده کل قوا بود، در اداره جنگ هم با سپاه و روحانیون دچار مشکل شد.
▫️اگر سال ۵۸، چریکهای فدایی خلق، در اپوزیسیون دست بالا داشتند، با بالاگرفتن اختلافات درونی این سازمان، سال ۵۹، سال مجاهدین خلق شد و آنها بهموازات گتسرش سازمانی کوشیدند به متحد اصلی بنیصدر در قدرت بدل شوند.
▫️۱۴اسفند ۵۹، بنیصدر در میتینگ سالگرد درگذشت محمد مصدق، علنا و برای نخستینبار از شکنجه در زندانها علیه گروههای اپوزیسیون گفت و میان مخالفان و موافقان او تا چندینروز در محل دانشگاه تهران، درگیری در جریان بود.
8️⃣ از آن به بعد، و تا خرداد۶۰، بنیصدر حمایت ضمنی امامخمینی را از کف داد و هیات سهنفره ویژهای که نماینده امام، نماینده روحانیون و حزب جمهوری اسلامی و نماینده او بودند، ۲ به یک رای دادند که او در وقایع اسفند ۵۹ مقصر بوده و قانونشکنی کرده.
9️⃣ مجاهدین و اغلب گروههای اپوزیسیون در خرداد ۶۰، در تهران و بسیاری شهرهای دیگر در حمایت از بنیصدر راهپیمایی و تجمع کردند اما زور حزب جمهوریاسلامی و مجلس چربید؛ مجلس در غیاب نمایندگان ملیگرا، رای به «عدم کفایت» رئیسجمهور داد و کمی بعد امامخمینی نیز بنیصدر را عزل کرد.
🔟 بنیصدر همراه با مسعود رجوی، لیدر مجاهدین، به فرانسه گریخت. با اغلب سازمانهای اپوزیسیون برخورد قضایی و امنیتی شد حتی معدود نمایندگان حامی بنیصدر در مجلس و اعضای دفتر ریاستجمهوری.
▫️بنیصدر در خارج از ایران همراه با مجاهدینخلق و چندگروه دیگر شورای ملی مقاومت را تشکیل داد ولی بر سر همکاری نظامی مجاهدین با رژیم صدام در جنگ علیه ایران، از این شورا جدا شد- او در سالهای اخیر هم با ایده حمله نیروهای خارجی به ایران برای برانداختن نظام جمهوریاسلامی مخالفت میکرد.
▫️از مهمترین کارهای او پساز خروج از ایران، میتوان به شهادتش علیه مقامهای جمهوریاسلامی در دادگاه میکونوس و در پیوند با پروند ترور سران حزب دمکرات کردستان اشاره کرد. او نشریه و وبسایت انقلاب اسلامی را اداره میکرد و اکانتهای اجتماعیاش نطقهای تصویری او درباره مسائل سیاسی روز را منتشر میکردند.
▫️در پاریس که او دکترای اقتصاد گرفت؛ بسیار کوشید ناسیونالیسم را با عقاید اسلامی درآمیزد و در آثار قلمی و سخنرانیهایاش، اقتصاددانی انقلابی و مسلمان شناخته میشد.
1️⃣1️⃣ هردو جناح کنونی نظام، محافظهکاران و اصلاحطلبان، در خرداد ۶۰، در برکناری بنیصدر نقش جدی داشتند؛ هم موسوی خوئینیها در جلسه استیضاح علیه بنیصدر حرف زد و هم محمد یزدی-
تکلیف اصولگرایان که روشن است. بنیصدر نخستین رئيسجمهور بود اما اغلب رئيسجمهورها در دورانی که با اصولگرایان اختلاف پیدا کردهاند از خاتمی تا روحانی، زنهار داده میشدند که مبادا به بنیصدر شبیه شوند.
▫️اما اصلاحطلبان و میانهروها هنوز روایت متفاوتی از برکناری بنیصدر به دست ندادهاند.