علیرضا علوی تبار
جریان راست تندرو، روزبه‌روز مواضع خود را درباره دولت روحانی تندتر می‌كند. به نظر می‌رسد آنها خود را برای اقدامی متفاوت در برخورد با دولت آماده می‌كنند. برای زمینه‌سازی این برخوردها گاه در رسانه‌های خود برخی از سخنان «تكه‌تكه‌شده» و «از جا به‌درشده» من و برخی از دوستان را نیز پررنگ می‌كنند. به‌همین‌دلیل ضروری به نظر می‌رسد كه برخی از مواضع خود را درباره دكتر روحانی تصریح كرده و مورد تأكید قرار دهیم.
یكم- سیاست‌ورزی اقدامی است جمعی. دیدگاه‌های شخصی و جهت‌گیری‌های عاطفی ما درباره افراد و اشخاص باید تحت‌الشعاع خرد جمعی مجموعه‌ای قرار گیرد كه با ما در یك جبهه قرار دارند. ما حق داریم كه مواضع و دیدگاه‌های خود را با جمع همراهان در میان بگذاریم؛ اما پس از گفت‌وگو باید به توافق جمعی پایبند بوده و برمبنای آن عمل كنیم. توافق جمعی اصلاح‌طلبان «اتحاد انتقادی» با دولت روحانی است. در چارچوب «اتحاد انتقادی» تضعیف دولت در شرایطی كه «امنیت ملی» با تهدید مواجه بوده و یك جریان قدرت‌طلب در حال آماده‌سازی خود برای سوار‌شدن بر موج مشكلات و تصرف قدرت است، با مصالح ملی بلندمدت كشور ناسازگار است.
دوم- سیاست‌ورزی هنر انتخاب از میان گزینه‌های موجود است. در مقاطع 1392 و 1396 دكتر حسن روحانی بهترین گزینه موجود بود. تنش‌زدایی از روابط خارجی، بازگرداندن عقلانیت به خط‌مشی‌گذاری عمومی در كشور، مدارا و رواداری فرهنگی و عادی‌سازی فعالیت‌های سیاسی در كشور با حضور آقای روحانی در قوه مجریه بیشتر و بهتر تأمین می‌شد. از‌این‌رو انتخاب ایشان در آن مقاطع موجه و قابل دفاع بوده و نشان‌دهنده روشن‌بینی و میهن‌دوستی اصلاح‌طلبان بود. از‌این‌رو پشیمانی از آن به معنای پشیمانی از شركت در انتخابات است و پشیمانی از شركت در انتخابات در آن مقاطع یعنی پشیمانی از سیاست‌ورزی براساس مقدورات.
سوم- انتقاد‌كردن از دولت به‌تنهایی موجب همسویی و هم‌جهتی مواضع سیاسی جریان‌های مختلف نیست. مهم موضعی است كه از آن به انتقاد از دولت می‌پردازیم. برخی از اقداماتی كه جناح راست تندرو به آن انتقاد می‌كند، از نظر ما ممكن است از نقاط قوت دولت در مقایسه با رقبایش باشد. برای مثال برخورد عقلایی و تنش‌زدای دولت در سیاست خارجی، تسامح و رواداری نسبی فرهنگی دولت، باور به بهره‌گیری از تجربیات علمی در اداره امور كشور، پرهیز از ماجراجویی در تصمیم‌گیری‌های داخلی و… همگی از نقاط قوت این دولت است.
در‌حالی‌كه از نگاه جریان راست تندرو همین مواضع نقاط ضعف دولت محسوب می‌شوند. ما هم به دولت انتقاد داریم؛ اما زاویه دید ما از زمین تا آسمان با زاویه نگاه جریان راست تندرو فرق می‌كند. باید این دو نوع انتقاد را از یكدیگر متمایز کرد.
چهارم- اگر قرار است به دنبال مقصر برای مشكلات و مسائل كشور بگردیم، باید كل «سیستم اداره امور عمومی» كشور را مورد نقد و ارزیابی قرار دهیم. دولت (قوه مجریه) تنها بخشی از سیستم اداره امور عمومی كشور است. حداكثر قدرتی كه در اختیار دولت است، حدود یك‌پنجم است. با توجه به تناسب اختیار و مسئولیت، در همین حدود نیز می‌تواند پاسخ‌گو باشد. به طور مثال در عرصه سیاست خارجی، دولت به‌خوبی می‌دانست كه پس از اقدام سنجیده و درست توافق برجام باید گام‌های دیگری نیز برای تفاهم با كشورهای قدرتمند صنعتی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های ناشی از این تفاهم برداشته شود؛ اما آیا دولت می‌توانست به‌تنهایی درباره چنین توافق‌هایی اقدام كند؟ روشن است كه خیر. بنابراین منصفانه نیست كه دولت را به خاطر بهره‌نگرفتن از این ظرفیت‌ها سرزنش كنیم. درباره بهبود روابط با همسایگان جنوبی كشور دولت می‌توانست به‌تنهایی تصمیم گرفته و اقدام كند؟ روشن است كه خیر. دولت در چارچوب محدود و مشخصی قادر به تصمیم‌گیری و اقدام بوده است. اگرچه از نظر ما در همان چارچوب هم ضعیف عمل كرده است؛ اما نمی‌توان او را به خاطر تصمیم‌ها و اقدام‌های خارج از محدوده اختیار سرزنش كرد و مورد انتقاد قرار داد. دولت باید پاسخ‌گوی اقدامات وزارت اطلاعات باشد. مگر وزارت اطلاعات تنها دستگاه امنیتی ماست؟ آیا می‌توان دولت را به خاطر اقدامات قوه قضائیه مورد انتقاد قرار داد؟ اقدامات شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت و شورای انقلاب فرهنگی با توجه به تركیبی كه دارند، تا چه حد قابل انتساب به دولت است؟
پنجم- دولت روحانی نشان داده است كه این ظرفیت را دارد كه رفتارهای خود را اصلاح كرده و بهبود بخشد. اگر انتقادها به خط‌مشی‌ها و انتصاب‌های دولت با هدف ارتقای دولت و تقویت آن صورت گیرد، امكان دوری از غفلت‌ها و پذیرش الزام به یك چارچوب مشخص خط‌مشی‌گذاری در دولت وجود دارد؛ اما به نظر می‌رسد جناحی در كشور به این نتیجه رسیده است كه تنها راه تصرف قدرت، این است كه همه مشكلات موجود را متوجه دولت كرده و از این طریق حذف آن را زمینه‌سازی كند. این شیوه برخورد نه میهن‌دوستانه است و نه اخلاقی. آرزو می‌كنم ضمن آنكه به نقد دولت می‌پردازم، از شائبه بی‌انصافی و قدرت‌پرستی دور باشم. این آرزو را برای همه فعالان سیاسی و رسانه‌ای دارم. دولت روحانی، دولت قانونی و منتخب مردم است و به‌همین‌دلیل تنها این دولت است كه در شرایط فعلی امكان گذر از گردنه توطئه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را دارد. تصور جایگزین‌كردن آن با تركیب دیگری از قدرت می‌تواند منجر به افزایش مخاطرات ملی شود.