اکبر مختاری
اگر با میانسالان و افراد انقلاب دیده گذشته صحبت کنیم گاهی یک جمله را از زمان شاه و دوران نخست وزیری هویدا از آنها شنیده یا می شنویم
و آن این سخنست که خلخالی در دادگاه هویدا از او پرسید تو در دوران نخست وزیریت برای مردم چه کردی و هویدا پاسخ داد که من سیزده سال قیمت خودکار بیک را ثابت نگه داشتم.
وقتی روند دادگاه را بررسی می کنیم هیچ صوت یا ویدئویی از او در این مورد
موجود نیست.
وقتی که بیشتر بررسی می کنیم در می یابیم که برخی برای تایید این سخن استناد به سخنان خلخالی در مجلس سوم میکنند و اینکه او می گوید هویدا در دادگاه این را بمن گفت.
اگرچه در این مورد هم منبع دقیقی موجود نیست
ولی احتمال بیانش از سوی خلخالی را نه میتوان قطعا تایید یا رد کرد.
حالا واقعیت موضوع چیست؟
در چندسال اخیر بسیاری این سخن هویدا را افسانه دانسته اند و اینکه سیزده سال ثبات قیمت در دورانی که فقط بین سالهای ۵۳تا۵۶ نرخ تورم رسمی کشور از حدود پانزده درصد در سال ۵۳تا ۲۵ درصد در سال ۵۶ در نوسانست ممکن نیست.
کسانی چون علی میرزاخانی اقتصاددان و سردبیر دنیای اقتصاد وجود چنین سخنی را از سوی هویدا افسانه می دانند.
وقتی مولفه های اقتصادی ایران بخصوص در دهه پنجاه خورشیدی را بررسی می کنیم
متغیرهای اقتصادی چیز دیگری به ما می گویند.
مردمی که به سیزده سال ثبات قیمت خودکار بیک اشاره میکنند می خواهند نتیجه بگیرند که تمام اجناس و بازارها اینگونه بوده است
ولی فکتها و متغیرهای اقتصادی دهه پنجاه چیز دیگری را به ما نشان می دهند.
در سال ۵۲ قیمت نفت به بیش از پنج برابر افزایش یافت و به تبع آن درآمد نفتی ایران نیز بسیار افزایش یافت.
درآمد حاصل از فروش نفت و گاز ایران
که در سال ۵۱ کمتر از دو ونیم میلیارد دلار بود در سال۵۲ به بیش از هشت میلیارد دلار و در سال ۵۳ به بیش از بیست ویک میلیارد دلار رسید.
این افزایش درآمدهای کشور حتی منجر به تجدیدنظر در برنامه عمرانی پنجم شد.
اگرچه به پشتوانه افزایش خیره کننده درآمد نفتی کشور نرخ ارز بصورت دستوری ثابت نگه داشته شد اما اینها مانع تورم و تغییر در قیمت برخی کالاها و تحول در قیمت برخی بازارها نشد.
درسال ۵۳ اجاره بها در تهران تا دویست درصد رشد کرد.
قیمت ملک از اوایل دهه پنجاه تا سال ۵۶ بیش از سه برابر شد و…
در چنین فضایی چگونه میشود خودکار بیک قیمتش ثابت باشد.
اما واقعیت این است که خودکار بیک واقعا قیمتش ثابت بود و آنهم نه حدود سیزده سال بلکه حدود بیست سال ادامه یافت!
علی اکبر رفوگران کارآفرین بزرگی
که سبب ساز تولید برند معروف و جهانی
بیک در ایران شد در خاطرات خود می گوید: «در اوایل ورود خودکار بیک به ایران آنها خودکار را به قیمت هفت ریال عرضه می کردند و آنها نیز آن را به قیمت هشت ریال به کسبه می دادند و قیمت نهایی برای مصرف کننده نه ریال بود.
اما بعد از اینکه خط تولید خودکار بیک در ایران شروع به کار می کنند او میتواند قیمت آن را تا پنج ریال کاهش دهد،
قیمتی که با توجه به بهبود روند خط تولید و افزایش خط تولید برای« بیست سال» ثابت می ماند».
واقعیت این است اگرچه ممکن است هویدا این سخن را در دادگاه نگفته باشد اما خودکار بیک همچو یک استثنا قیمتش سالها (۴۲تا۶۱)
ثابت می ماند.
اما این ثبات قیمت خودکار بیک
نماد ثبات همه قیمتها نیست و نبود.
ثباتی که برخی اقتصاد دانان حتی در اوایل دهه پنجاه با آن زاویه دارند
چراکه آن را ناشی از پایین نگه داشتن دستوری نرخ ارز می دانند
همانی که باعث شد در دهه پنجاه
ایران باتوجه به افزایش خیره کننده درآمدهای نفتی تبدیل به بهشت واردات شود.