یازدهم سپتامبر؛ از روزی تاریخی به خاطره‌ای تاریخی
یازدهم سپتامبر یکی از رویدادهای تکان‌دهنده و تاریخ‌ساز دوران ما بود، به‌گونه‌ای که شماری از صاحب‌نظران می‌گفتند می‌توان تاریخ معاصر را به پیش از یازدهم سپتامبر و پس از آن تقسیم کرد. آن رویداد پیامدهای مختلفی داشت، از پدید آمدن تدابیر گسترده امنیتی در جهان تا مناقشه‌هایی که پیرامون آن شکل گرفت و تاثیری که بر چینش قوا در سطح منطقه‌ای و جهانی داشت. یکی از پیامدهای آن حادثه تغییر رژیم در افغانستان و روی‌کار‌آمدن نظامی نو بود که در آغاز بسیاری از شهروندان این کشور را به آینده امیدوار کرد، امید به ورق خوردن تاریخ و گشایش فصلی جدید، فصلی عاری از جنگ و ویرانی و آکنده از شکوفایی و آبادانی. آن امید اما بسیار زود جایش را به ناامیدی و آن هیجان جایش را به سرخورده‌گی داد.
اکنون آن حادثه به تاریخ پیوسته است. قربانیان حادثه یازدهم سپتامبر به فراموشی سپرده شده‌اند و وابسته‌گان‌شان یا از دنیا رفته‌اند و یا خاطره‌ای کم‌رنگ از آن رویداد به یاد دارند. سیاست‌مدارانی که در آن زمان در متن حوادث قرار داشتند، اکنون در حاشیه روزگار لمیده و در حال تماشای رویدادهای تازه‌اند. نسلی که اکنون سکان‌دار سیاست در ایالات متحده و کشورهای هم‌پیمان آن است، با محاسبه یازدهم سپتامبر سیاست‌گذاری نمی‌کند و دید امنیتی‌اش به تحولات جهان دگرگون شده است.
پس از یازدهم سپتامبر، برای افغانستان فرصت خروج از انزوای سیاسی و پیوستن به خانواده بزرگ جامعه جهانی فراهم آمد، اما در میان رهبران سیاسی این کشور ظرفیت استفاده از این فرصت کم‌نظیر تاریخی وجود نداشت و آنان با پرداختن به قضایای خرد و ریزه و استهلاک توان سیاسی جامعه در دعواهای قومی، سمتی، حزبی و مانند این‌ها، آن فرصت را به چالش تبدیل کردند و امکان‌های نهفته در آن وضعیت را به نابودی کشاندند. یکی نگران آن بود که مبادا به پوهنتون دانشگاه گفته شود، دیگری پریشان بود که چرا تلویزیون‌ها موسیقی پخش می‌کنند، سومی هیاهو داشت که سگ‌شو‌ها از غرب آمده‌اند و جای «باتوران» را می‌گیرند، چهارمی دعوا داشت که چرا وابسته‌گانش در فلان وزارت و سفارت مقرر نشده‌اند.
مردمی که نه درکی از جهان داشتند و نه از تاریخ، تصمیم گرفته بودند ماندگارترین بلاهت را در برخورد با فرصت‌های کم‌نظیر تاریخی به نام خود ثبت کنند. آنان به جای اندیشیدن به این‌که چگونه آن شرایط یگانه را نقطه‌عطفی بی‌بازگشت به سوی آینده‌ای روشن‌تر بگردانند، شب و روز در پیله تیوری توطیه چرخیدند و همه توان خود را صرف هیچ کردند.
اکنون گرد و غبار یازدهم سپتامبر فرونشسته و از دیدها در حال محو شدن است. هرچند با تراکم نیروهای افراطی در افغانستان زیر سیطره طالبان، احتمال رخ دادن هر فاجعه‌ای در منطقه وجود دارد، اما تلاش این گروه متمرکز بر این است که به طرف‌های غربی اطمینان بدهد که یازدهم سپتامبر دیگری تکرار نخواهد شد. آن عده از عناصر سیاسی که منتظر تکرار چنان رویدادی هستند تا دوباره شاهد لشکرکشی ناتو به افغانستان باشند، مانند اصحاب کهف در خواب سنگین خود فرورفته و از مدار تاریخ بیرون خواهند شد.
باید پذیرفت که زمانه دگرگون شده است و نسل‌های جدیدی پا به صحنه نهاده‌اند و مردم با نیازهای جدیدی رو‌به‌رویند. اگر از اشتباهات گذشته عبرت گرفته شود، می‌توان برای فردایی بهتر، آماده‌گی‌های بیش‌تری متناسب با حال و روز این زمانه گرفت. پی بردن به خطاها، گام نخست است. تاریخ را نمی‌توان به عقب برگرداند، اما سرنوشت را می‌توان از سر نوشت.