نظام فدرالی چیست؟

تعریف نظام فدرال

نظام فدرالی شکلی از اشکال دولت است که در آن بخشی از کشور یکی از نهاد های دولت (واحد اداری دولت) را تشکیل داده واز نگاه حقوقی دارای استقلال مشخص سیاسی  در چوکات دولت فدرال می باشد.

ویژه گی فدرال عبارت است از وجود واحد های دولتی منطقه یی یعنی نهاد های فدرالی که دارای استقلال سیاسی دولتی نبوده، ولی از صلاحیت های وسیعی در سیاست و امور داخلی برخودار اند۰ دولت های فدرالی بیشتر معروف در جهان عبارت اند از : فدراسیون روسیه، ایالات متحده امریکا، برازیل ، آلمان فدرال، هندوستان، آسترلیا ،مکسیکو ، امارات متحده عربی.

واحد ( نهاد) فدرالی عبارت است از تشکل سیاسی که دارای شماری از ویژه گی های دولت بوده، مگر دارای استقلال دولتی نمی باشد، یا به عبارت دگر نهاد فدرالی تشکیل سیاسی است که دارای همه شاخص ها وعلایم دولت بوده ،اما استقلال وحاکمیت سیاسی ندارد ۰ قلمروی تمامیت ارضی دولت فدرال متشکل است از مجوعه مساحت نهاد های آن.

نظام فدرالی متشکل از واحدهای سیاسی ( ایالات، ولایات ،ناحیه ها ،منطقه ها ،سرزمین ها) قلمرو دولت فدرالی است۰ حکومت فدرالی از سه نیروی گوناگون ومتمایز ( مقننه، اجراییه و قضاییه ) تشکیل می یابد،که هر کدام مطابق قانون اساسی دولت فدرال از صلاحیت های معین برخوردار است۰

در قانون اساسی دولت فدرال ساختار فدرالی تصریح یافته و تقسیم صلاحیت ها میان دولت فدرال و هر واحد فدرالی مشخص و تعیین میگردد۰

هر واحد فدرالی در امور داخلی  اختیارات کامل داشته ودر امور مناسبات خارجی ،ارتش ،چاپ پول ،اعلان جنگ صلاحیت ها به دولت فدرال تعلق میگیرد۰

دولت فدرال دربرخی از موارد در امور پروژه های رفاهی ،امور اجتماعی و اقتصادی صلاحیت های خود را گسترش می دهد،ولی با وجود آن با مقایسه با دولت متمرکز (واحد) نقش آن در امور داخلی واحد های فدرالی به مراتب کمتر است۰ سهم هریک از واحد های فدرالی ،حدود صلاحیت های دولت فدرال و واحد های فدرالی در قانون اساسی دولت فدرال تسجیل می گردد۰

ویژه گی های اساسی دولت فدرالی

در دولت فدرالی با مقایسه با دولت متمرکز(واحد) دو نوع سیستم تشکیلات (مقامات) عالی وجود دارد : یک ، فدرالی ؛ دو،  نهاد های فدرالی۰ نهادهای فدرالی افزون بر قانون اساسی فدرال  مستندات حقوقی   ( به گونه نمونه – قانون اساسی، اساسنامه وقوانین عمده) خود را (مبنی بر تاسیس ) طرح و تنفیذ می کند۰

واحد های فدرالی صلاحیت دارند که قوانین  منطقه یی خود را طرح و تصویب نمایند۰ در بسا موارد نهاد های فدرالی دارای تشکیلات مدنی ،پایتخت،نشان  وسایر عناصر قوانین اساسی که ویژه گی های دولت است ،می باشند، اما استقلال سیاسی دولتی مستثنا از آن است ۰ افزون بر آن نهاد فدرالی به حیث واحد مناسبات بین المللی شناخته نمی شود، مگر اینکه از ترکیب دولت فدرال بیرون شود(تجزیه یابد) ۰

نهادهای فدرالی به نام های گوناگون یاد می شود ،که بصورت عموم به عوامل تاریخی بستگی دارد: مانند -ایالات، ولایات، نواحی،مناطق،جماهیر، سرزمین ها( بصورت نمونه ،در جرمنی سرزمین ها ، در اتریش سرزمین های فدرالی) وازاین گونه ۰ میان  فدراسیون ( فدرال) وکنفدراسیون باید خط فاصل گذاشت۰. کنفدراسیون اتحاد حقوقی بین المللی میان دو یا چند دولت مستقل می باشد ،اما درعمل تفریق سرشت حقوقی این یا آن تشکیل خیلی دشوار است،زیرابسیاری از کنفدراسیون های که هم اکنون موجود اند،ازنگاه ساختار خود با فدرال ( فدراسیون) بسیار شباهت دارند یا  در کل باهم همگون اند۰ به گونه مثال سویس (اتحاد سویس) تا کنون که به حیث کنفدراسیون ایجاد شده است، در حقیقت یک تشکیل فدرال است و درآن دیریست که کانتون ها به واحد های کلاسیک فدرال مبدل گردیده اند۰ اتحادیه اروپا در ذات خود یک نمونه کنفدراسیون کلاسیک است۰

ویژه گی های مشابهی که بسیاری دولت های فدرال را مشخص می سازند، قرار ذیل اند:

– مساحت خاک دولت فدرال متشکل است از ساحات همه نهاد های فدرال ( ولایات، ایالات، کانتون ها ، جمهوریت ها ، امارت ها وغیره) ؛

– در دولت فدرال قدرت عالی قانونگذاری ، اجرایی وقضایی به ارگان های قانونگذاری ،اجرایی  و قضایی دولت فدرال تعلق دارد۰ صلاحیت ها میان دولت فدرال و واحد های آن توسط قانون اساسی فدرال تعیین می شود ؛

– در برخی از دولت های فدرالی واحد های فدرال خود دارای قانون اساسی ،ارگان های عالی قانونگذاری ،اجرایی وقضایی می باشند ؛

– در دولت فدرالی فعالیت های سیاسی دولت در عرصه بین المللی و روابط خارجی توسط مقامات دولت فدرال تعمیل می شود۰ این ارگان ها در مناسبات خارجی از دولت فدرال بصورت رسمی نماینده گی می کنند ( به گونه مثال در ایالات متحده امریکا،فدراسیون روسیه،برازیل ،آلمان فدرال،هندوستان و دگران)؛

-در دولت فدرالی وجود دو مجلس ( دو پارلمان، دو شورا) حتمی است۰ شورای نماینده گان(مجلس عوام):ارگان نماینده گان

مردم است که اعضای آن از تمام کشور انتخاب می شوند ؛ شورای عالی ( مجلس اعیان) ارگان نماینده گی است که اعضای آن ازواحد های فدرال انتخاب شده واز آنها نماینده گی می کند۰

انواع دولت فدرالی

دولت فدرالی از نگاه ویژه گی قانون اساسی و موضع حقوقی واحد های فدرالی آن به دونوع است:

۱- متوازن : در دولت فدرالی متوازن نظر به قانون اساسی همه واحد های دولت فدرالی جایگاه مساوی دارند ( مثال آن ،دولت  جمهوری فدرال دموکراتیک ایتوپیا یا حبشه) ؛

۲- غیر متوازن: در دولت فدرالی غیر متوازن موضع حقوقی واحد های دولت فدرالی متفاوت است( مثلا،جمهوری هندوستان، جمهوری فدرالی برازیل،ایالات متحده امریکا )۰

دولت فدرالی از نگاه تشکیل به سه قسم است:

۱- منطقه یی؛

۲-ملی؛

۳- مخلط

برای تشکیل دولت فدرالی منطقه یی ویژه گی های جغرافیایی  (مانند ایالات متحده امریکا ،آلمان)، در دولت های فدرالی ملی شاخص های ملی( مانند،فدراسیون چکوسلواکیا و یوگوسلاویای سابق)در نظر گرفته می شود۰

در دولت فدرالی مختلط در تشکیل فدراسیون هم ویژه گی ملی و هم شاخص منطقه یی نقش دارد( مانند، فدراسیون روسیه)۰

شیوه تشکیل دولت فدرالی به پیمانه زیاد به ویژه گی ،محتوا ،نظام وساختار دولتی بستگی دارد۰

دولت فدرال از نگاه شیوه تشکیل به دونوع است:

۱- تعاقدی( بر مبنای قرارداد)؛

۲- حقوقی ( مطابق به قانون اساسی)

دولت فدرالی حقوقی مطابق به قانون اساسی در اکثر موارد بر پایه دولت متمرکز(واحد) ،به ندرت بر مبنای امپراتوری که قبلا وجود داشته است ،ایجاد میگردد۰

برخلاف اشتباه رایج در قانون اساسی این گونه دولت های فدرالی بصورت معمول  اصول تمامیت ارضی کشور تسجیل گردیده است که واحد های فدرالی حق خروج آزاد را از ترکیب دولت فدرالی ندارند( مانند: آلمان ،برازیل و روسیه)۰

دولت فدرالی تعاقدی از طریق عقد قرارداد میان دولت های مستقل نظربه درک نیازبرای تنظیم منافع مشترک ایجادمی گردد۰

دولت فدرالی نظر به درجه تمرکز دو قسم است:

۱- متمرکز ( مانند ارجنتاین، جرمنی وروسیه)؛

۲- غیر متمرکز ( مانند سویس)۰

فدراسیون نرم

فدراسیون نرم عبارت است از دولت فدرالی که واحد های آن حق جدایی از آن را داشته باشند،گمان می رود که در آینده اتحاد  فدراسیون روسیه و روسیه سفید(که اکنون شباهت به کنفدراسیون دارد) یک چنین نظام باشد ۰ واحد های فدراسیون نرم بنوبه خود می توانند دولت های فدرالی باشند (چنین و احد ها در فدراسیون بوسنیا هرزگوینا وجود دارد) . پیش از آن اتحاد شوروی نظر به نتایج نظرخواهی عمومی باید به ساختار جدید فدرالی دولت های مستقل عبور می کرد، ولی با وقوع کودتای ماه آگست سال ۱۹۹۱ این پروژه نقش برآب شد۰ از نگاه حقوقی نظر به نتایج ریفرندم اتحاد شوروی به فدراسیون نرم تبدیل شده بود۰

دولت های فدرالی در نقشه کنونی جهان

اروپا: فدراسیون روسیه ، جمهوری اتریش ، جمهوری فدرال آلمان، کنفدراسیون سویس، بوسنیاهرزاگوینا،دولت شاهی بلجیم۰

آسیا: جمهوری اسلامی پاکستان،مالیزیا، امارات متحده عربی، جمهوری هندوستان، جمهوری عراق،جمهوری دموکراتیک فدرالی نیپال۰

افریقا: سودان، اتحاد کمورها، جمهوری دموکراتیک فدرالی حبشه،جمهوری فدرالی نایجیریا، سودان جنوبی، سومالی۰

امریکا: جمهوری ارجنتاین ، جمهوری بولوریای وینزویلا، کانادا، مکسیکو، ایالات متحده امریکا،جمهوری فدراسیون برازیل، فدراسیون سینت کیتس۰/خبرگزاری شاهد

مولف: رحمت الله روند

منابع :

-Litres.ru

-Принципы демократии.

-Червонюк В.И. Федеральное госудаоство.