گسترش جبهات جنگ؛ محل نزاع جبهه مقاومت ملی و طالبان کجا است؟
با آمدن فصل بهار و گرم شدن هوا و به رغم انکار طالبان از وجود مقاومت، درگیری‌ها در برخی از نقاط کشور در روزهای اخیر جلب توجه کرده است. طبق گزارش‌ها، درگیری‌ها در ولسوالی‌های اندراب ولایت بغلان بین نیروهای جبهه مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود در چند روز گذشته تلفات در پی داشته است. همین‌طور درگیری از ولایت پنجشیر نیز گزارش شده است. تشکیل موسوم به «جبهه آزادی» نیز اعلام کرده است که در چهار ولایت بر مواضع طالبان حمله کرده است. بدخشان، پروان، سمنگان و قندهار از ولایت‌هایی است که این جبهه از آن‌ها نام برده است. چندین جبهه و تشکیل دیگر نیز برای مبارزه مسلحانه اعلام آماده‌گی کرده‌اند.
یک جنرال پیشین ارتش نیز از انسجام نیروهای امنیتی پیشین برای مبارزه با طالبان سخن گفته است. سخنگوی وزارت امور داخله/کشور طالبان می‌گوید که «درگیری و وجود مقاومت» به‌صورت مطلق دروغ است و جغرافیای آن تنها فیس‌بوک است؛ در حالی که سخنگوی جبهه مقاومت ملی می‌گوید که در چندین ولایت/استان «پایگاه فعال» دارد و در اکثر بخش‌های کشور نفوذ.
جغرافیای مقاومت کجا است؟
صبغت‌الله احمدی، سخنگوی جبهه مقاومت، در صحبت با باخبرگزاری گفت که نیروهای مقاومت ملی در ولایت‌های پنجشیر، بغلان، پروان، کاپیسا، بدخشان، تخار، لغمان، بلخ، سرپل، کابل، سمنگان و غور پایگاه فعال دارد. او افزود که فعالیت‌های جبهه مقاومت در ولایت‌های جنوب و شرق و همین‌طور مرکز نیز گسترش خواهد یافت. هرچند او ادعا کرد که مقاومت در اشکال مختلف در سراسر افغانستان وجود و حضور دارد.
این در حالی است که عبدالنافع تکور، سخنگوی وزارت امور داخله طالبان، در صحبت با خبرگزاری گفت که ادعای جبهه مقاومت «به‌صورت مطلق» دروغ است. او گفت که به نام جبهه مقاومت چند «اوباش» یک‌جا شده‌اند و تبلیغات فیس‌بوکی می‌کنند. به گفته او، این‌سوی شبکه‌های اجتماعی مقاومتی وجود ندارد.
از سوی دیگر انعام‌الله سمنگانی، معاون سخنگوی طالبان، درگیری در ولسوالی/شهرستان کوهستان راغستان بدخشان را تایید کرده است. او تصاویری از سربازان طالبان نشر کرده و گفته است که این سربازان در یک «عملیات تصفیه‌ای» در این ولسوالی مشارکت داشته‌اند. به گفته او، این عملیات بر یک «مخفی‌گاه» نیروهای مقاومت که او از آن به‌عنوان «باغیان» یاد کرده، اجرا شده است. پیش از این گزارش شده بود که جبهه مقاومت ملی بر پایگاه طالبان حمله کرده است. گزارشی نیز در مورد تلفات این جنگ نشر شده است.
از سوی دیگر صبغت‌الله احمدی، سخنگوی جبهه مقاومت ملی، در رشته توییتی نوشته است که در درگیری‌های بدخشان ۱۶ طالب و هفت نیروی مقاومت ملی کشته شده‌اند.
صبغت‌الله احمدی اما می‌گوید که نیروهای جبهه مقاومت ملی در روزهای اخیر هفت موج از حملات طالبان را در اندراب‌های ولایت بغلان عقب زده‌اند. وقتی از او پرسیده شد که جبهه مقاومت سلاح و مهمات خود را از کجا تأمین می‌کند، گفت که سلاح‌هایی از گذشته باقی مانده و نیز در نبردهای اندراب‌ها سلاح و تجهیزات کافی از طالبان به دست نیروهای مقاومت افتاده است.
تعدد جبهات
پس از ۲۴ اسد/مرداد که طالبان ارگ ریاست جمهوری را تصرف کردند و به گفته خودشان، بر «همه افغانستان» مسلط شدند، تاکنون چندین جبهه و تشکیل برای مبارزه مسلحانه در افغانستان اعلام آماده‌گی کرده‌اند. درگیری‌ها و حملات هدف‌مند و چریکی در برخی از ولایت‌ها و حتا در کابل علیه طالبان در روزهای گذشته ثبت شده است. پیش‌تر جبهه‌های نظامی و چریکی که علیه طالبان گشوده شده‌اند، پسوند آزادی و مقاومت دارند. جریان متشکل از نیروهای امنیتی پیشین نیز برای مبارزه با طالبان در مناطق با اکثریت پشتون‌ها نیز اعلام موجودیت کرده است. سخنگوی جبهه مقاومت ملی درباره تعدد جبهات گفت که از مبارزه با طالبان استقبال می‌کند.
یک فایل صوتی منسوب به سمیع سادات، فرمانده پیشین قول‌اردوی ۲۱۵ مستقر در هلمند، نشر شده است. او در این فایل صوتی از انسجام نیروهای امنیتی پیشین برای مبارزه با طالبان پس از عید رمضان سخن می‌گوید که در سه جبهه نظامی، سیاسی و مدنی فعالیت خواهد کرد. سادات از جبهه مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود حمایت کرده است. از انعام‌الله سمنگانی، معاون سخنگوی طالبان، نقل شده است که گفته است جنرالان پیشین داعیه‌ای برای جنگ ندارند.
به‌تازه‌گی سیگار، سرمفتش ویژه امریکا در امور بازسازی افغانستان، نیز گزارش داده است که واحدهای ویژه ارتش پیشین افغانستان به‌صورت «قطع» به جبهه مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود پیوسته‌اند. مسعود نیز از احیای نیروهای نهاد سه‌گانه امنیتی پیشین سخن گفته است. جهبه مقاومت ملی مدعی است که در بیش از ۱۲ ولایت حضور فعال دارد.
محل نزاع
احمد مسعود که جبهه اصلی مبارزه در برابر طالبان را رهبری می‌کند، در پیام نوروزی خود «محل نزاع» جبهه مقاومت ملی با حاکمان کنونی افغانستان را شرح داد. تشکیل حکومت قابل قبول برای همه و براساس آرا و اراده مردم و توزیع عادلانه قدرت، از مهم‌ترین موضوعاتی است که احمد مسعود بر آن‌ها تأکید کرده است. به باور او، تا زمانی که طالبان به این خواست‌ها که حکومت براساس اراده مردم به جای «تغلب و زور» تشکیل نشود، مقاومت ادامه می‌یابد. روند قابل قبول از نظر مسعود، برگزاری انتخابات و ایجاد سازوکارهایی است که یک حکومت در سطح ملی می‌تواند به مشروعیت دست یابد. به گفته احمد مسعود، طالبان تاکنون در مذاکراتی که انجام شده است، دو حرف داشته‌اند: تسلیمی و بیعت.
صبغت‌الله احمدی، سخنگوی جبهه مقاومت ملی، در صحبت با خبرگزاری گفت که مردم افغانستان شایسته زنده‌گی آرام و صلح‌آمیز است و طالبان به حقوق مردم احترام بگذارند و تن به انتخابات و تشکیل حکومتی براساس اراده مردم بدهند. به گفته او، حکومتی که زور بگوید و شعار اسلامی بدهد، اما در عمل ظلم کند، از نظر مردم مردود است. سخنگوی جبهه مقاومت ملی تأکید کرد که هم‌زمان با مقاومت مسلحانه، باب گفت‌وگو نیز باز است. با این حال، هیچ گفت‌وگوی زنده بین دو طرف وجود ندارد.
چندی پیش شورایی تحت نام «شورای عالی مقاومت ملی افغانستان» اعلام موجودیت کرد که دو هدف سیاسی و نظامی داشت. این شورا و چهره‌های عضو آن در تلاش‌اند با استفاده از مفاد توافق‌نامه امریکا و طالبان که بر ایجاد «حکومت اسلامی» براساس مذاکره تأکید کرده بود، باب گفت‌وگوی سیاسی را با طالبان باز کند. این تلاش‌ها نتیجه نداده است. اعضای شورای جبهه مقاومت ملی در بیرون از کشور به سر می‌برند و کابینه طالبان برای عودت چهره‌های سیاسی از بیرون یک کمیسیون تشکیل داده است.
با وجود این، مقام‌های حکومت طالبان بارها گفته‌اند که مقاومتی در افغانستان وجود ندارد و آنان به‌صورت کامل بر افغانستان مسلط هستند. حاکمان کنونی باور دارند که حکومت همه‌شمولی را تشکیل داده‌اند و نیازی نیست که برای کسب مشروعیت تن به انتخابات بدهند. حکومت سرپرست طالبان از جانب دیگر معتقد است که تاکید جامعه جهانی و منطقه بر لزوم تشکیل حکومت نماینده از همه مردم افغانستان، تلاشی برای جابه‌جایی افراد در حکومت آن‌ها است.
جامعه بین‌المللی، منطقه و کشورهای همسایه افغانستان حتا آن‌هایی که سفارت‌های کشور را به طالبان تسلیم داده‌اند، روی حکومت «همه‌شمول» تأکید دارند. اصطلاح حکومت همه‌شمول در جریان مذاکرات صلح بیش‌تر در رسانه‌ها و محافل سیاسی بر سر زبان‌ها افتاد. طالبان می‌گویند که همه کشورها و جناح‌هایی که روی تشکیل حکومت همه‌شمول تأکید می‌کنند، تعریف واضح و دقیق از آن ارایه نداده‌اند. برخی از مقام‌های طالبان از جمله شهاب‌الدین دلاور، سرپرست وزارت معادن و پترولیم طالبان، گفته‌اند که برخی از کشورهای غربی نام‌های افرادی را داده‌اند که عضو حکومت شوند.
هم‌زمان با تحرکات نظامی و درگیری‌ها که طبق گزارش‌ها برای دو سوی جبهات تلفات در پی داشته است، نماینده‌گان ویژه کشورهای غربی در امور افغانستان بر اهمیت یک پروسه فراگیر واقعی و معتبر در افغانستان با مشارکت معنادار زنان و گروه‌های مختلف قومی و مذهبی تأکید کرده‌اند که منجر به آشتی ملی و حکومت فراگیر می‌شود.
در نشستی که در اواخر ماه مارچ در چین بین همسایه‌گان افغانستان برگزار شد، نیز بر تشکیل حکومت همه‌شمول تأکید شده بود. همسایه‌گان افغانستان نیز گفته بودند که دست‌یابی به آشتی ملی در افغانستان از طریق گفت‌وگو و ایجاد یک ساختار سیاسی گسترده و فراگیر، اتخاذ سیاست‌های معتدل و صحیح داخلی و خارجی و گسترش روابط دوستانه با همه کشورها به‌ویژه همسایه‌گان مسیر است.