جنگ اوکراین و بحران کنونی افغانستان
زنان افغانستان در ۹ دسامبر ۲۰۲۱ در هرات – افغانستان، از برنامه جهانی غذا یا World Food Programme کمک‌های بشردوستانه دریافت می‌کنند. روغن، عدس، نمک، آرد و برنج به خانواده‌های آسیب‌پذیری که با ناامنی غذایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، توزیع شد. عکس از پائولا برونشتاین/گیتی تصویر.
نویسنده: ایشا گوپتا، مجله صدای جنوب آسیا
مترجم: احمدشاه کهزاد
در حالی که همه نگاه‌ها به هجوم فعلی روسیه بر اوکراین و مسأله پناه‌جویان اوکراینی به اروپا دوخته شده، بحران انسانی دیگر در همسایگی روسیه -در افغانستان- بدتر شده است.
حمله روسیه به اوکراین، پیامدهای بشردوستانه فوری برای افغانستان دارد. چنان‌چه حدوداً ۲۳ میلیون افغانستانی که بیش از ۵۵ درصد از کل جمعیت کشور را دربرمی‌گیرد، با گرسنگی شدید دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این موضوع قیمت مواد ضروری وارداتی مانند شیر، بیسکویت و روغن را تشدید کرده، امنیت غذایی را آسیب زده و معضل قحطی و گرسنگی را بیش‌تر ساخته است. افزون بر این‌ها، جنگ اوکراین باعث تأخیر در ارسال و دریافت کمک‌های بشردوستانه از خارج به افغانستان شده است. با حمله روسیه به اوکراین، کمک‌های بشردوستانه و همچنان رسیده‌گی به پناه‌جویان به جای افغانستان، به اوکراین متمرکز شده است. کشورهای غربی علاوه بر این‌که از جنگ افغانستان خسته شده‌اند و از آن رنج می‌برند، با تهدید فوری در اوکراین مواجه‌اند. به همین دلیل افغانستان در شش ماه پس از تسلط طالبان تنها ۱٫۶ میلیارد دالر کمک دریافت کرده، در حالی که ایالات متحده به تنهایی مبلغ ۱۳٫۶ میلیارد دالر را به عنوان هزینه اضطراری در مدت چند هفته برای کمک به نبرد اوکراین علیه روسیه، تصویب کرده است. بنابراین، افغانستان باید مستقیماً برای منابع و کمک‌های غرب با اوکراین رقابت کند؛ اما به نظر می‌رسد که کمک‌کننده‌گان غربی تصمیم گرفته‌اند که جنگ دوم -جنگ اوکراین- را در اولویت قرار دهند و عواقب شدید جنگ بیست ساله -جنگ دو دهه افغانستان- را کنار بگذارند و از یاد ببرند.
حمله نظامی روسیه به اوکراین ممکن است پیامدهایی برای دیپلماسی منطقه‌ای در افغانستان نیز داشته باشد. در ماه‌های پس از تسلط گروه طالبان بر افغانستان، به نظر می‌رسید که روسیه از خروج فاجعه‌بار ایالات متحده و اشتباهات متعاقب آن در راستای گسترش نفوذ خود استفاده کند و در عین حال تلاش کند تا با چالش‌های نوظهور چون روی کار آمدن دوباره طالبان در منطقه از طریق گفت‌وگوی با این گروه و دیگر کشورهای منطقه، مقابله کند. روسیه همگام با اکثر دولت‌های دیگر، از جمله غرب، از به رسمیت شناختن طالبان خودداری کرده و مدام از این گروه خواسته است تا یک دولت فراگیر را در افغانستان تشکیل دهد. روسیه خواستار کمک‌های بشردوستانه بیش‌تر شده است و به نظر می‌رسد که بتواند رهبری را در جهت همکاری با دیگر بازیگران منطقه‌ای در راستای حفظ ثبات و امنیت در افغانستان بر عهده بگیرد.
اکنون که روسیه به اوکراین متمرکز شده، فقدان رهبری جامعه بین‌المللی در مورد افغانستان، ممکن است پیامدهای سیاسی را برای منطقه به همراه داشته باشد. تعهد روسیه برای کمک به حفظ امنیت جمعی کشورهای آسیای مرکزی هم‌مرز با افغانستان از طریق سازمان پیمان امنیت جمعی یا Collective Security Treaty Organization و همچنان اتحاد نظامی کشورهای شوروی سابق به رهبری روسیه و مانورهای نظامی مشترک آن‌ها، با حمله ارتش روسیه بر اوکراین زیر سوال است. کمک به دولت‌های آسیای مرکزی برای مهار پدیده تروریسم فرامرزی و حفظ ثبات منطقه‌ای نیز برای روسیه دشوارتر خواهد بود؛ زیرا اقتصاد این کشور چندی می‌شود که به شدت تحت تأثیر تحریم‌های غرب قرار گرفته است و این کشور هر روز بیش‌تر از قبل در انزوای بین‌المللی قرار می‌گیرد. در این گیرودار، طالبان همچنین از نظر سیاسی سود می‌برند؛ زیرا توجه منفی بین‌المللی به نقض حقوق بشر از سوی آن‌ها در پی افزایش تمرکز بر تجاوز روسیه در اوکراین کاهش می‌یابد و به آن‌ها این مجال را می‌دهد تا کنترل سیاسی را بدون دخالت قابل توجه بین‌المللی تثبیت کنند. این گروه حتا خواستار خودداری روسیه و اوکراین از جنگ و پایان دادن به بحران از طریق گفت‌‍وگو و راه‌های مسالمت‌آمیز شده است.
به هر حال، روسیه ممکن است امیدوار باشد که بتواند به موازات حمله نظامی خود در اوکراین، درگیر مسأله افغانستان نیز باشد؛ اما انزوای بین‌المللی و عدم مشارکت کشورهای غربی در این راستا، همکاری چندجانبه در مورد افغانستان را کاهش می‌دهد. از آن‌جایی که جامعه بین‌المللی وضعیت جاری در اوکراین را در اولویت قرار می‌دهد، مردم افغانستان مستحق توجه بیش‌تر و منابع مستمر از سوی کشورهای غربی به عنوان حامیان دیروقت «دولت افغانستان» هستند.