فساد میلیونی «رایل کمپلکس»: هزاران زایر حج عمره پول دادند اما واکسین نشدند
نگاه نو_ شفاخانه رایل کمپلکس در حوزه دهم امنیتی شهر کابل موقعیت دارد
زایرانی که همه ساله برای ادای حج عمره به عربستان سعودی می‌روند، مکلف هستند که به خاطر اطمینان از سالم بودن‌شان، دو نوع واکسین – پولیو و مننجیت – را دریافت کنند. این خدمات در جریان سال گذشته خورشیدی از سوی شفاخانه‌ی «رایل کمپلکس» به زایران حج عمره عرضه می‌شد. اما ۸صبح دریافته که این شفاخانه در طی این مدت صرفاً کارت واکسین به زایران حج توزیع کرده و افراد عازم حج را واکسین نکرده است.
شفاخانه رایل کمپلکس که در ناحیه دهم شهر کابل موقعیت دارد در بدل این خدمات از هر عازم حج عمره مبلغ یک هزار و ۸۰۰ تا دو هزار افغانی دریافت کرده است. آمارهای ریاست اتحادیه شرکت‌های حج عمره، نشان می‌دهد که تنها در سال گذشته خورشیدی، بیش از ۷۰ هزار نفر از افغانستان جهت ادای حج عمره به عربستان سعودی رفته‌اند.
به این ترتیب، شفاخانه رایل کمپلکس، ۱۲۶ میلیون افغانی را تنها در بدل تهیه کارت واکسین به زایران حج به دست آورده و هیچ نوع واکسین و خدمات صحی به این افراد عرضه نکرده است. هرچند مسوولان در این شفاخانه ادعا کردند که در جریان سال ۱۳۹۷، نهادهای صحی دیگر نیز خدمات واکسین به زایران حج را اجرا می‌کردند، اما هیچ نهاد رسمی، صحت این ادعا را تایید نکرد.
مسوولان در این شفاخانه صرفاً تایید می‌کنند که برای ۱۵هزار زایر حج عمره از سوی این شفاخانه کارت واکسین توزیع شده است. اگر حتا این رقم را نیز درست بدانیم، چیزی حدود ۳۰ میلیون افغانی در این میان حیف‌ومیل شده است.
از سویی هم در گفت‌وگوهایی که با شمار زیادی از زایران حج عمره صورت گرفته، آن‌ها تایید کرده‌اند که از نشانی شفاخانه رایل کمپلکس صرفاً کارت اخذ واکسین به آن‌ها توزیع شده و هیچ نوع واکسینی بر آن‌ها زرق نشده است.
مقام‌های وزارت صحت عامه می‌گویند، از این موضوع آگاه‌اند و با آن‌که به خاطر جلوگیری از این کلاه‌برداری چندین بار «استعلام»هایی را به نشانی این شفاخانه فرستاده‌اند، اما به گفته این وزارت، مسوولان شفاخانه رایل کمپلکس از پاسخ‌دهی خودداری کرده‌اند. پرونده این کلاه‌برداری مالی اکنون توسط ریاست بررسی و تفتیش وزارت صحت عامه دنبال می‌شود و مسوولان در این ریاست می‌گویند، در صورتی که مسوولان این شفاخانه تا دو ماه دیگر به درخواست‌های وزارت صحت عامه پاسخ ندهند، این پرونده به دادستانی ارجاع داده خواهد شد.
مالک شفاخانه رایل کمپلکس، کلیمزی وردک و برخی دیگر از نماینده‌گان مردم در مجلس نماینده‌گان هستند و به همین دلیل، تلاش‌های وزارت صحت عامه، حج و اوقات و شرکت‌های عرضه‌کننده خدمات حج عمره، به خاطر جلوگیری از این کار غیرقانونی رایل کمپلکس، بی‌نتیجه بوده است.
این موضوع چگونه افشا شد؟
وزارت صحت عامه می‌گوید، شماری از زایران حج عمره، در جریان یک سال گذشته، چندین بار به این وزارت و نهادهای مرتبط دیگر مراجعه کردند و شکایت‌های را در پیوند به «عدم تطبیق واکسین مننجیت و پولیو و اخذ پول از زایرین حج عمره توسط شفاخانه رایل کمپلکس» مطرح کردند.
به همین دلیل به تاریخ ۱۶ حمل ۱۳۹۷این وزارت هیأتی را جهت بررسی این موضوع به شفاخانه رایل کمپلکس فرستاد. «در نتیجه دریافت گردید که شفاخانه مذکور خلاف پالیسی وزارت صحت عامه، واکسین پولیو را به فروش می‌رساند و در بدل کارت‌های واکسین مبلغ یک هزار و ۸۰۰ تا دو هزار افغانی اخذ می‌نماید.» تطبیق واکسین پولیو رایگان و فروش آن ممنوع است. در حالی که بر اساس گزارش وزارت صحت عامه، این واکسین نیز توسط این شفاخانه فروخته شده است؛ موضوعی که مسوولان شفاخانه آن را رد می‌کنند.
از سویی هم فدامحمد پیکان، معین عرضه خدمات صحی وزارت صحت عامه، سال گذشته با هیاتی که برای تدارک عماره غذا و ترانسپورت حجاج به عربستان سعودی رفته بودند، با ده‌ها تن از زایران حج عمره در مکه مکرمه و مدینه منوره گفت‌وگو کردند و دریافتند که «شفاخانه رایل کمپلکس به اخذ پول‌های غیرقانونی و خانه‌پُری جعلی کارت‌های واکسین متهم است.»
زایران حج عمره چه می‌گویند؟
ابن امین، یک تن از زایران حج که سال گذشته جهت ادای حج عمره به عربستان سعودی رفته بود، گفت که تنها کارت واکسین را در بدل دو هزار و ۵۰۰ افغانی به دست آورده، اما هیچ نوع واکسینی نشده است. این حاجی که از ولایت سمنگان است، تصریح کرد که برایش گفته شده بود که واکسین را در کابل دریافت می‌کند اما در فرجام تنها کارت واکسین برایش داده شد.
وی افزود که در صورت نداشتن کارت واکسین، سفارت عربستان به زایران حج عمره ویزا نمی‌دهد و عازمان حج عمره ناگزیر اند که کارت واکسین داشته باشند.
مطابق به روحیه قرارداد، عرضه‌ی واکسین به زایران حج عمره باید در بدل یک هزار و ۵۰۰ افغانی صورت می‌گرفت، اما چندین قطعه کارت واکسین که در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته نشان می‌دهد که مسوولان شفاخانه رایل کمپلکس از مقدار تعیین شده به مراتب پول بیش‌تر گرفته‌اند. زایران حج عمره نیز در گفت‌وگوهای‌شان، این موضوع را تأیید می‌کنند.
یک زایر حج عمره که از ولایت کندز است نیز تایید می‌کند که شفاخانه رایل تنها کارت واکسین به او داده و عملاً هیچ نوع واکسینی به او زرق نکرده است. او گفت که مبلغ دو هزار افغانی را بابت واکسین به مسوولان شفاخانه پرداخت کرده است. زمانی که این زایر حج اعتراض کرد که چرا وی را واکسین نکرده‌اند، مسوولان شفاخانه برایش توضیح داده‌اند که نیاز به زرق واکسین در افغانستان نیست و دولت سعودی این خدمات را برای زایران حج عرضه می‌کند.
محمدالله یک زایر دیگر حج نیز از این موضوع شاکی است و گفت: «این خود یک نوع فساد و ظلم است و باید جلوش گرفته شود. شفاخانه رایل پول مردم را می‌گیرد و زایران را واکسین نمی‌کند. این پول برای‌شان حرام است و به هر شکلی باید از این کار جلوگیری شود.»
امین‌الله یکی دیگر از زایران حج گفت که در هنگام دریافت کارت واکسین از شفاخانه رایل، تنها یک هزار و ۸۰۰ افغانی در اختیار داشت و مطابق به نرخ تعیین شده باید مسوولان شفاخانه رایل، کارت واکسین برایش می‌دادند؛ اما به گفته وی، مسوولان شفاخانه، مقدار پول را نپذیرفتند و او را مجبور اند که ۲۰۰ افغانی دیگر نیز بپردازد. او با اعتراض گفت: «صرف در بدل یک کارت، دو هزار افغانی را تحویل دادم اما هیچ واکسین نشدم. به خدا که ظلم است و خیانت است.»
میاگل یکی دیگر از زایران نیز تصریح کرد: «در کابل صرفا پیسه می‌گیرند اما واکسین نمی‌کنند. ما را صرف یک کارت داد و دو هزار افغانی ما را گرفت.»
چه کسی مسوول است؟
از نشانی افغانستان همه ساله حدود ۳۰ هزار نفر جهت ادای مراسم حج فرضی به عربستان سعودی می‌روند. دولت و سکتور خصوصی در زمینه ارایه خدمات به این افراد سهم می‌گیرند. اما کسانی که جهت ادای حج عمره می‌روند تسهیلات سفر آن‌ها توسط شرکت‌های عرضه‌کننده خدمات حج عمره صورت می‌گیرد و حکومت صرف در برخی از موارد نقش نظارتی دارد.
آن طوری که حسن‌زی حسن‌یار، رییس شرکت‌های حج عمره، می‌گوید، همین اکنون در سراسر کشور حدود ۱۲۰۰ شرکت عرضه‌کننده خدمات حج عمره و زیارتی فعالیت دارند. از این میان حدود نصف آن‌ها در کابل و متباقی در ولایت‌های کشور فعال‌اند.
با این حال رییس شرکت‌های حج عمره گفت که آن‌ها نیز متوجه این نابسامانی‌ها شده و خود آن را با وزارت صحت عامه، ریاست عمومی امنیت ملی و وزارت اطلاعات و فرهنگ در میان گذاشته است. او گفت که دریافت واکسین توسط زایران حج عمره یکی از شرایط اصلی سفارت عربستان در کابل است و شرکت‌های حج عمره ناگزیر بودند که زایران حج را به شفاخانه رایل کمپلکس معرفی کنند.
او گفت که در سال ۱۳۹۷ بیش از ۷۰ هزار نفر از نشانی افغانستان جهت ادای حج عمره به عربستان رفته‌اند، اما واکسینی دریافت نکرده‌اند. رییس شرکت‌های عرضه‌کننده حج عمره با اعتراف به این‌که بیش از ۱۰۰ میلیون افغانی در این میان حیف‌ومیل شده است گفت که موضوع را جهت رسیده‌گی با وزارت صحت عامه در میان گذاشته است.
رییس شرکت‌های حج عمره می‌گوید، از این کلاه‌برداری آگاه است و موضوع را با مسوولان وزارت صحت عامه در میان گذاشته است.
شرکت‌های حج عمره، جوازشان را از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ دریافت می‌کنند. نورمحمد حسن‌خیل، رییس تصدی افغان‌تور در وزارت اطلاعات و فرهنگ که مسوولیت نظارت و رسیده‌گی به فعالیت این شرکت‌ها را بر عهده دارد، نیز این موضوع را تایید کرد و گفت که در گفت‌وگو با مقام‌های وزارت صحت عامه از آن‌ها خواسته که نظارت از شفاخانه‌هایی که خدمات واکسین به زایران حج را عرضه می‌کنند، بیش‌تر بسازد.
آقای حسن‌خیل گفت که وزارت اطلاعات و فرهنگ نیز در این زمینه با مشکل روبه‌رو است و با ارسال چندین مکتوب به وزارت صحت عامه از آن‌ها خواسته که به این موضوع رسیده‌گی کنند. این مقام وزارت اطلاعات و فرهنگ هم‌چنان تصریح کرد که موضوع زرق نکردن واکسین به زایران حج در شفاخانه رایل کمپلکس را در کنار وزارت صحت عامه، با معاونیت دوم ریاست جمهوری و کمیسیون سمع شکایات مجلس نماینده‌گان نیز در میان گذاشته، اما به گفته وی، هیچ نتیجه محسوسی در پی نداشته است.
رییس تصدی افغان‌تور گفت که شرکت‌های عرضه‌کننده خدمات حج عمره در این زمینه کوتاهی نکرده‌اند، بلکه موضوع به وزارت صحت عامه بر می‌گردد تا چگونه‌گی عرضه خدمات در شفاخانه‌ها را دقیق‌تر بررسی کند.
استعلام‌های بی‌پاسخ وزارت صحت عامه
مقام‌ها در وزارت صحت عامه می‌گویند، شکایت‌های بسیاری را در این زمینه دریافت کرده و تا کنون چندین استعلام را غرض بازپرسی از چگونه‌گی عرضه خدمات واکسین به زایران حج عمره به شفاخانه رایل کمپلکس فرستاده‌اند اما به گفته مقام‌های این وزارت، مسوولان این شفاخانه مکتوب‌های این وزارت را نادیده می‌گیرند و حاضر به پاسخ‌دهی نیستند.
چندین استعلام وزارت صحت عامه به نشانی این شفاخانه فرستاده شده، اما هیچ یک پاسخی نگرفته است.
مقام‌های وزارت صحت عامه با توجه به پاسخ ندادن مسوولان شفاخانه رایل کمپلکس، از مسوولان این شفاخانه به عنوان «یک متخلف متکرر قوانین و مقررات وزارت صحت عامه» یادآوری کرده و گفت که مسوولان این شفاخانه «به استعلام‌های وزارت صحت عامه جواب ارایه نکرده و از احکامات این وزارت سرپیچی می‌کند، فلهذا برای اجراات قانونی و تأدیبی موضوع به ریاست تفتیش داخلی توسط مکتوب نمبر۴۲۳ مورخ ۱۳۹۷/۲/۲۳ ارجاع شد.»
از سویی هم با آن‌که بخش تفتیش وزارت صحت عامه نیز با صدور استعلام شماره یک مورخ ۱۳۹۷-۲-۱۵ از مسوولان این شفاخانه در پیوند به قضیه خواستار وضاحت می‌شود، اما باز هم پاسخی در نمی‌یابند.
رییس شرکت‌های حج عمره می‌گوید، مالک شفاخانه رایل کمپلکس، کلیمزی وردک، از نماینده‌گان پیشین مجلس است. او گفت که آقای کلیمزی یک بار خودش از او پرسیده که آیا از خدماتی که شفاخانه او برای زایران حج عمره عرضه می‌کند راضی است یا خیر. او گفت که در گفت‌وگو با او از نحوه تطبیق واکسین به «معتمرین» (عازمان عمره) شکایت کرده است.
آقای کلیمزی اما به تماس‌های مکرر ما و اتهام‌هایی که به نشانی شفاخانه رایل کمپلکس وارد است، پاسخ نداد.
با این حال خوشحال تسل، رییس تفتیش داخلی وزارت صحت عامه نیز با آن‌که گفت مالک شفاخانه رایل کمپلکس یکی از نماینده‌گان مجلس است، اما از آقای کلیمزی نام نبرد. او گفت اطلاعاتی را دریافت کرده که برخی از نماینده‌گان شورای ملی در این شفاخانه شریک‌اند. اما مسوولان در این شفاخانه گفتند که این شفاخانه به نام حاجی دلاور به ثبت رسیده و ممکن است که برخی از افراد دیگر در آن سهیم باشند.
با این حال رییس تفتیش داخلی وزارت صحت عامه، از بی‌پاسخ ماندن استعلام‌های وزارت صحت عامه در پیوند به موضوع زرق نکردن واکسین به عازمان حج عمره توسط شفاخانه رایل به شدت انتقاد کرد و گفت که این شفاخانه تا کنون حاضر به پاسخ‌دهی نشده است. او گفت که پاسخ مسوولان شفاخانه به بازرسان وزارت صحت عامه این بوده که مسوولان اصلی شفاخانه در کابل نیستند و آن‌ها نمی‌توانند در پیوند به موضوع ابراز نظر کنند.
او اما تأکید کرد که اگر مسوولان این شفاخانه تا دو ماه دیگر به درخواست‌های پی هم وزارت صحت عامه پاسخ ندهند، پرونده این موضوع به سارنوالی ارجاع خواهد شد. او گفت در صورتی که مسوولان شفاخانه رایل اسنادی در مورد ادعای فساد در این شفاخانه ارایه نکنند، وزارت صحت عامه نمی‌تواند در این باره بی‌تفاوت بماند.
رییس تفتیش وزارت صحت عامه می‌گوید، تا دو ماه دیگر سرنوشت این پرونده مشخص و به نهادهای عدلی و قضایی محول خواهد شد.
آن‌چه اما مسوولان شفاخانه رایل می‌گویند، قرارداد زرق واکسین به زایران حج عمره در سال گذشته خورشیدی در یک روند رقابتی در اختیار این شفاخانه قرار گرفته است. مجیب‌الرحمن مومند، از مسوولان این شفاخانه گفت که این قرارداد از تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۱۷ تا ماه مارچ ۲۰۱۸ در اختیار شفاخانه رایل بوده است.
آقای مومند افزود که این شفاخانه در یک روند داوطلبی که در سفارت عربستان برگزار شده بود، با حضور نماینده‌گان وزارت‌های صحت عامه و حج و اوقاف، برنده این قرارداد شد. اما سفارت عربستان در کابل حاضر نشد که پیرامون چگونه‌گی واگذاری قرارداد زرق واکسین به زایران حج و ادعاهای مطرح شده در این باره، توضیح بدهد.
این سفارت در یک ایمیل رسمی به روزنامه ۸صبح نوشت: «وزارت حج و اوقاف افغانستان مسوولیت اطمینان از صحت اسناد و شرط‌هایی که باید در حاجیان متوفر [فراوان] باشد [را] به دوش دارد و هم‌چنان شرکت‌های عمره برای زایران خانه خدا، ویزه عمره را از وزارت حج عربستان درخواست می‌کنند و تطبیق آن الکترونیک است و سفارت در آن کدام مداخله نمی‌کند.»
با این وجود مجیب‌الرحمن مومند، از مسوولان شفاخانه رایل کمپلکس، می‌گوید که قرارداد زرق واکسین به زایران حج عمره در جریان سال گذشته تنها در انحصار این شفاخانه نبود بلکه نهادهای صحی دیگر نیز این خدمات را عرضه می‌کردند. ۸صبح اما شواهدی را نتوانست پیدا کند که این ادعای مسوولان شفاخانه رایل را تایید کند، زیرا رییس شرکت‌های حج عمره و یک مقام وزارت صحت عامه معترف اند که در جریان سال گذشته خورشیدی قرارداد زرق واکسین به صورت انحصاری در اختیار شفاخانه رایل کمپلکس بوده است.
مجیب‌الرحمن مومند، از مسوولان این شفاخانه با آن‌که قبل از آغاز گفت‌وگوی رسمی اعتراف کرد که موضوع زرق نشدن واکسین به زایران حج تازه‌گی ندارد و پیش از این نیز برخی از شفاخانه‌ها بدون زرق واکسین تنها کارت آن را به زایران حج توزیع کرده‌اند، اما در جریان مصاحبه او از اعتراف به این موضوع خودداری کرد.
او گفت، به زایرانی که از نشانی این شفاخانه کارت واکسین توزیع شده، آن‌ها واکسین نیز دریافت کرده‌اند. مومند در ادامه تصریح کرد که ممکن است برخی از شرکت‌ها کارت‌های جعلی واکسین را به نام این شفاخانه به زایران حج توزیع کرده باشند؛ ادعایی که از سوی ریاست اتحادیه‌ی شرکت‌های عرضه‌کننده حج عمره رد می‌شود.
با این حال به دنبال دریافت شواهد مبنی بر واکسین نشدن زایران حج عمره، قرارداد این خدمات از شفاخانه رایل کمپلکس گرفته می‌شود. همین اکنون این خدمات به عازمان حج عمره از سوی یک نهاد صحی خصوصی دیگر عرضه می‌شود.