روزانه چند نفر به موزیم ملی افغانستان سر می‌زنند؟
نگاه نو_ مصور زادفر در یک گوشه‌ی نسبتاً آرام کابل، در ساختمانی بی‌سروصدا و زیبا، هزاران قصه و نشانه‌ی قرن‌ها خانه کرده است. وقتی به حویلی موزیم ملی پا می‌گذارم، حس می‌کنم با تکه‌ای غریب و دورافتاده‌ای از شهر روبه‌رو شده‌ام. حیاطی که از دروازه‌ی عمومی تا ساختمان اصلی موزیم را در بر می‌گیرد، خالیِ خالی است.
کمی پیش‌تر می‌روم و با کارمندان موزیم ملی هم‌راه می‌شوم. می‌گویند که صبح‌ها بیش‌تر از دیگر وقت‌ها بازدیدکننده‌گان به این‌جا می‌آیند، حالا بعد از ظهر است. از در بزرگ موزیم می‌گذریم و به داخل ساختمان می‌رویم. سر راه، پارچه‌هایی از آثار هنری و مجسمه‌ها دیده می‌شود. در سمت دیگر نیز، سنگ‌های زیبا و تاریخی را گذاشته اند.
شمار بازدیدکننده‌گان موزیم، هنگامی که ما این‌جا هستیم، از شمار انگشتان دو دست، فقط چند عدد بیش‌تر است. سکوت همه‌جا را گرفته است. وقتی به یک گوشه‌ی موزیم می‌روی، کم‌تر پیش می‌آید که صدای پایی از دور و برت بشنوی. اکثر کسانی که به دیدن آثار موزیم ملی می‌آیند، دانش‌جویان و دانش‌آموزان‌اند. اما گاه‌گاهی، شماری از خانواده‌ها نیز به خاطر تفریح، سری به این‌جا می‌زنند.
در کنار ویترین نقاشی‌های دیوارهای مغاره‌های بامیان قرار دارم. در نزدیکی من، خانواده‌ای چند نفره است که به موزیم ملی به خاطر دیدن آثار تاریخی آمده‌اند. آنان با هیجان و شور بی‌نظیری در عقب ویترین‌ها قرار می‌گیرند. وقتی به یک اثر نگاه می‌کنند، همان طور که ذوق‌زده می‌گویند: «بسیار جالب است»، دیگران را نیز به تماشای آن اثر فرا می‌خوانند. گاه‌گاه در کنار ویترینی همه جمع می‌شوند و در مورد اثر نظر می‌دهند.
هر جمعی که از در ورودی موزیم داخل می‌شود، پنج-شش نفره می‌باشند، اما جذابیت آثار آنان را پراکنده می‌سازد. کسی می‌رود که مجسمه‌های بودا و به دست آمده از بامیان را ببیند، کسی دیگر نقاشی‌های روی دیوارهای مغاره‌های بامیان را به سوی خود می‌کشاند. کسی نیز، به سمت سنگ‌های به‌جامانده از دورهای مختلف تاریخ، می‌رود.
عطاالحق کاکر، پدر خانواده‌ای است که یک جا به موزیم ملی آمده‌اند. او می‌گوید که آخرین‌باری که به این‌جا آمده بود، ۴۵ سال پیش بود. آقای کاکر از نبود راه‌نما برای معرفی آثار در موزیم شکایت دارد. افزون بر این، او هم‌چنان می‌افزاید که برچسب‌هایی که در آن آثار معرفی و روی ویترین‌ها نصب شده‌اند، ناقص‌اند. این بازدیدکننده در موزیم ملی ادامه می‌دهد که در چند سال اخیر، علاقه‌مندی مردم نسبت به رفتن به موزیم‌ها، کم‌تر شده است.
جمع دیگری که با آن‌ها در موزیم ملی سر می‌خوریم، دانش‌جویان دانشکده‌ی انجنیری دانشگاه کابل است. آنان، به صورت گروهی، یک بخش امروزشان را به بازدید از موزیم ملی اختصاص داده‌اند. شریف، یکی از این دانش‌جویان می‌گوید که آنان هرازگاهی با دوستان و هم‌صنفی‌های دانشگاه‌شان به این‌جا می‌آیند تا معلومات و آگاهی تاریخی‌شان بیش‌تر شود. آنان آثار جمع‌آوری شده در موزیم ملی را جالب و شگفت‌انگیز می‌دانند.
آثار موزیم ملی، به بخش‌های مختلف تقسیم شده‌اند. دوران پیشاتاریخ، عصر بُرُنز، عصر آهن، دوره‌های هخامنشیان، باختری، مائوریا، هندویونانیان، کوشانیان، کابل‌شاهان و دوره‌ی اسلامی از بخش‌های این موزیم استند.
امسال شمار بازدیدکننده‌گان افزایش یافته است
با آن‌که شمار بازدیدکننده‌گان در موزیم ملی کم به نظر می‌رسد، اما مسوولان در این نهاد می‌گویند که میزان مراجعان، امسال نسبت به سال‌های پیش افزایش یافته است.
عبدالبصیر کامجو، موزیم‌دار دوره‌ی کوشانیان موزیم ملی افغانستان می‌گوید که بازدیدکننده‌گان این موزیم امسال در مقایسه با سال‌های پیش، افزایش یافته است. آقای کامجو می‌افزاید که روزانه حدود ۲۰۰ تن به این موزیم سر می‌زنند.
به گفته‌ی آقای کامجو، موزیم ملی به روی دانش‌جویان و دانش‌آموزان به گونه‌ی رایگان باز است. یک بخش زیادی از بازدیدکننده‌گان را نیز همین قشر جامعه تشکیل می‌دهند. در روزهایی که دانش‌جویان، به صورت گروهی به موزیم ملی می‌آیند، این موزیم میزبان حدود ۷۰۰ بازدیدکننده نیز بوده است. بخش دیگر بازدیدکننده‌گان موزیم ملی، شهروندان خارجی اند. عبدالبصیر کامجو می‌گوید که آنان در موزیم ملی در هفته میزبان حدود ۳۰ تا ۴۰ خارجی هستند.
مسوولان موزیم ملی می‌گویند که آگاهی‌دهی در مکاتب برای دانش‌آموزان و تشویق آنان برای دیدن آثار تاریخی یکی از برنامه‌های تبلیغی این موزیم است.
در جریان جنگ‌های داخلی و نابهنجاری‌های سیاسی در کشور، بسیاری از آثار موزیم ملی به صورت قاچاق به کشورهای بیرون انتقال داده شد. مسوولان در موزیم ملی می‌گویند که طی سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ آنان توانسته‌اند که بیش از هفت هزار و ۵۲۱ قلم اثر را که شامل بیش از ده‌هزار پارچه می‌شود، از کشورهای سویس، انگلستان، جاپان و فرانسه به کابل باز گردانند. آقای کامجو می‌گوید: «با وجود جمع‌آوری این آثار، ما هنوز یک بخش کوچک آثار موزیم ملی را برگردانده‌ایم، هنوز هم بسیار آثار این موزیم در کشورهای مختلف پراکنده است.»
موزیم ملی افغانستان، اکنون حدود ۴۵ تا ۵۰ هزار قلم اثر را در خود جمع کرده است. این آثار، به غیر از آثار باقی‌مانده پس از جنگ‌های داخلی، طی حفریات وزارت اطلاعات فرهنگ و برگشت دادن آثار قاچاق شده به دست آمده‌اند.
فهیم رحیمی، رییس موزیم ملی افغانستان می‌گوید این موزیم سالانه، حدود بیش از یک میلیون افغانی درآمد دارد. ماهانه حدود ۳۰ هزار افغانی، از حیث فروش «تکت» در این موزیم به دست می‌آید.
برجسته‌کاری‌های سنگی بودایی، عاج‌های متأثر از هنر هندی، آثار سنگی متعلق به ماقبل تاریخ، برنزهای متاثر از هنر روم، مسکوکات دوره‌های مختلف و مجسمه‌ها، بخشی از آثار موزیم ملی را تشکیل می‌دهد.
موزیم ملی، بیش‌ترین آسیب را در زمان جنگ‌های داخلی دیده است. در جریان این جنگ‌ها، ساختمان این موزیم به حیث سنگر استفاده شده است. در جنگ‌های داخلی، بیش از ۷۰ درصد آثار مهم این موزیم نابود و یا غارت شد. هم‌چنان طالبان با به قدرت رسیدن‌شان، بیش‌تر از دو هزار و ۵۰۰ اثر باقی مانده‌ی این موزیم را که به شکل مجسمه‌های انسان و حیوانات بود، از بین بردند.