یک‌سان‌سازی معاشات کارمندان دولتی؛ طرحی که پس از دو سال عملی نشده است
نگاه نو_ شماری از کارمندان ادارات دولتی با ابراز نارضایتی از پایین بودن معاش‌‌شان می‌گویند، حکومت با وجودی که دو سال پیش طرح تعدیل معاشات را تصویب کرده، اما هنوز نتوانسته این طرح را عملی کند. کارمندان پایین‌رتبه ادارات دولتی تصریح می‌کنند، معاشی که آنان از بست‌های هشت، هفت، شش و پنج دریافت می‌کنند به هیچ وجه کفایت زنده‌گی‌شان را نمی‌کند و از این رو نهادهای مسوول باید هرچه زودتر طرح تعدیل و یا یک‌سان‌سازی معاشات را نهایی و اجرایی کنند. در همین حال وزارت مالیه می‌گوید که برای اجرایی و نهایی کردن این طرح دو کمیته «عالی و تخنیکی» ایجاد شده بود، اما کمیته تخنیکی که در رأس آن کمیسیون اصلاحات اداری قرار دارد، هنوز کدام کار عملی انجام نداده و این طرح پیش‌رفت نکرده است. کمیسیون مستقل اصلاحات اداری و خدمات ملکی نیز می‌گوید که این کمیسیون بعضی کارها را انجام داده اما وزارت مالیه نشست عالی را دایر نکرده تا حدود مالی برای این کمیته مشخص شده و طرح بر اساس آن به پیش برده شود.
وزارت مالیه حدود دو سال قبل، طرح افزایش معاشات کارمندان دولتی را به کابینه دولت پیشنهاد کرد و کابینه نیز این طرح را تصویب و به وزارت مالیه و کمیسیون اصلاحات اداری وظیفه سپرد تا این طرح را نهایی و تطبیق کنند. هدف از ایجاد این طرح، هم‌سان‌سازی معاشات، انحلال سیستم‌های موازی، نگه‌داشتن افراد شایسته، جذب افراد متخصص و مسلکی در چوکات تشکیلات دولت، کاهش کارمندان قراردادی (NTA)، خروج کارمندان پایین‌رتبه از خط فقر و تنظیم ثبات مالی در حالت کاهش کمک‌های حمایت‌کننده‌گان عنوان شده است. اکنون نزدیک به دو سال از پیشنهاد این طرح گذشته است، اما مسوولان تا کنون کاری در این بخش انجام نداده و این طرح هم‌چنان روی کاغذ باقی‌مانده است. حالا شماری از کارمندان ادارات دولتی از اجرایی نشدن این طرح انتقاد می‌کنند و از نهادهای مسوول می‌خواهند هرچه زودتر این طرح را نهایی و تطبیق کنند.
ظاهر ظریف کارمند بست پنج در یکی از ادارات دولتی است. او می‌گوید که ماهانه هشت هزار افغانی معاش دریافت می‌کند که به هیچ وجه کفایت زنده‌گی‌اش را نمی‌کند. وی می‌افزاید که فامیلش چهار نفر عضو دارد و در یک خانه کرایی زنده‌گی می‌کند. او می‌گوید: «معاشی که می‌گیرم تا اخیر ماه نمی‌رساند. چون هم کرایه خانه هست و هم خرج. هشت هزار افغانی در ماه جایی ره نمی‌گیرد.» با این حال او تصریح کرد که حکومت برای یک‌سان‌سازی معاشات یک طرح را تصویب کرده بود، اما این طرح روی کاغذ باقی‌مانده و تا کنون عملی نشده است. او وزارت مالیه و کمیسیون اصلاحات اداری را به کم‌کار متهم می‌کند و می‌گوید که این نهادها به وظیفه‌ای‌شان درست عمل نکرده‌اند.
عبدالله عرفان کارمند بست شش در وزارت معارف است. او می‌گوید که حدود شش هزار افغانی ماهانه معاش دریافت می‌کند و مجبور است که خرج فامیلش را از همین معاش تأمین کند. به گفته او فامیلش شش نفر عضو دارند و در یک خانه‌ی کرایی زنده‌گی می‌کنند. عرفان تصریح می‌کند، معاش که دریافت می‌کند به هیچ وجه در شرایط کنونی پاسخگو نیست و حکومت باید طرح یک‌سان‌سازی معاشات را عملی و اجرا کند. وی خاطر نشان کرد، طرح معاشات که حدود دو دهه قبل طرح و تطبیق شده است، مطابق شرایط همان زمان است و اکنون به هیچ وجه کفاف زنده‌گی را نمی‌کند. عرفان می‌گوید که وزارت مالیه حدود دو سال قبل طرح دیگری را به کابینه پیشنهاد کرد و آن طرح توسط کابینه تصویب شد. سپس کابینه به وزارت مالیه و کمیسیون اصلاحات اداری وظیفه سپرد تا طرح افزایش معاشات را نهایی و اجرا کند. او تصریح کرد، اکنون که دو سال از تصویب آن می‌گذرد، طرح روی کاغذ باقی‌مانده و عملی نشده است. او گفت که انتظار دیگر دشوار و غیرقابل تحمل شده است و اکنون نیاز است تا اقدامات عملی روی دست گرفته شود.
از سویی دیگر وی خاطر نشان کرد که برای محو فساد در دستگاه‌های دولتی، یگانه راه بلند بردن و یک‌سان‌سازی معاشات است. او تصریح کرد که این طرح در شماری از ادارات مانند وزارت مالیه و لوی‌سارنوالی عملی شده، اما در دیگر ادارات دولتی هنوز تطبیق نشده و کارمندان با معاش اندک در بخش‌های خدمات ملکی مصروف کار اند.
در همین حال وزارت مالیه افزایش معاش کارمندان بست‌های هشت، هفت، شش و پنج را طرح از خود این وزارت می‌داند و می‌گوید که رهبری وزارت مالیه معاش شماری از کارمندان عالی رتبه این وزارت را کاهش و به معاش این کارمندان افزوده است. شمروزخان مسجدی، سخنگوی وزارت مالیه به روزنامه ۸صبح گفت که افزایش معاش کارمندان وزارت مالیه هیچ‌گونه ارتباط با طرح افزایش معاشات ندارد. او تصریح کرد که رهبری این وزارت از معاش کارمندان بلندرتبه حدود ۲۰ فی‌صد کم کرده و پول آن را به معاش کارمندان پایین‌رتبه‌ها افزوده است. او از ادارات دیگر خواست، در صورتی که بخواهند این طرح را تطبیق کنند، وزارت مالیه آماده است تا تجربه‌ی خود را در این زمنیه با آنان شریک کند.
از جانب دیگر آقای مسجدی در رابطه به طرح افزایش معاشات گفت که برای نهایی و تطبیق این طرح دو کمیته (عالی و تخنیکی) ایجاد شده بود و قرار بود که کمیته تخنیکی به رهبری کمیسیون اصلاحات اداری جزییات و پلان تطبیقی «طرح تعدیل معاشات» را ایجاد و به کمیته عالی پیشنهاد کند و کمیته عالی به رهبری وزارت مالیه بررسی می‌کرد که این طرح قابل تطبیق است و یا خیر. او تصریح تا کنون کمیته تخنیکی چنین طرح را آماده نکرده و این سبب شده که طرح تعدیل معاشات پیش‌رفتی نداشته باشد.
کمیسیون اصلاحات اداری اما می‌گوید که کمیته تخنیکی تاکنون دو جلسه را دایر کرده که نهادهای داخلی و خارجی در آن عضویت داشته‌اند. عبدالفرید احمد، سخنگوی کمیسیون اصلاحات اداری و خدمات ملکی گفت که در این جلسات فیصله شده تا کمیته عالی به رهبری وزارت مالیه جلسه‌اش را برگزار و حدود افزایش معاشات از نظر بودجه‌ای و مالی را مشخص کند تا کمیته تخنیکی بتواند کارهایش را مطابق با آن به پیش ببرد. او گفت که کمیته تخنیکی منتظر برگزاری جلسه‌ی عالی از سوی وزارت مالیه است تا این جلسه برگزار شود و این کمیته بتواند طرح تعدیل معاشات را نهایی و برای تطبیق آماده کند. از سوی دیگر وی تصریح کرد که ممکن است شیوع ویروس کرونا، برگزاری این جلسه را به تأخیر انداخته باشد.
در حال حاضر دو نوع بست در بخش‌های اداری و خدمات ملکی وجود دارد. بر اساس معلومات یکی بست‌های سیاسی است که مطابق ماده ۶۴ قانون اساسی ایجاد این بست‌ها از صلاحیت‌های رییس جمهور است. این بست‌ها شامل بست‌های فوق، مافوق و خارج از رتبه است. این بست‌ها از صلاحیت‌های کمیسیون اصلاحات اداری و خدمات ملکی نیست و از دایره خدمات ملکی خارج است.
بست‌های دیگر شامل بست‌های یک تا هشت است. این بست‌ها در دایره خدمات ملکی است که افراد می‌توانند با سپری کردن امتحان رقابتی شامل این بست‌ها شوند. برای این بست‌ها معاش‌های مختلف اجرا می‌شود که بر اساس معلومات برای بست هشت پایین‌ترین معاش در نظر گرفته شده است. با این حساب برای بست‌های هشت، هفت، شش، پنج، چهار، سه، دو و یک به ترتیب پنج هزار، شش هزار، هشت هزار، ده هزار، ۱۳ هزار، ۱۸ هزار و ۲۷ هزار اجرا می‌شود. در حال حاضر بیش از ۴۲۰ هزار تن در بست‌های مختلف در ادارات دولتی کار می‌کنند.