چهار ساعت اعتراض خشن در زندان زنانه‌ی هرات
نگاه نو_ روز یک‌شنبه هفته گذشته زندان زنانه هرات برای چهار ساعت شاهد خشونت‌ورزی زندانیان بود. آنان با شکستن برخی پنجره‌ها و پرتاب کردن سنگ به سمت سربازان موظف، خواهان آزادی از زندان شدند. منشای این آشوب از دید مسوولان دولتی، به فرمان اخیر عفو رییس جمهوری کشور بر می‌گردد. فرمانی که در آن گفته شده به دلیل شرایط بحرانی که ویروس کرونا آفریده، برخی از زندانیان که طول حبس پنج سال دارند، بدون هیچ قید و شرطی آزاد شوند. مطابق قانون اما مجرمانی که به دلیل قتل، خشونت علیه زن، فساد اداری و مواردی مانند این‌ها به زندان افتاده‌اند، شامل فرمان اخیر عفو نمی‌شوند. با این حال اما برخی منابع در زندان هرات از وجود «معامله‌گری‌های پنهان» بر سر آزادسازی زندانیانی خبر می‌دهند که شامل این فرمان نیستند، اما مسوولان زندان، دفتر والی و کمیسیون تطبیق و تدقیق فرمان رییس جمهوری ادعای معامله‌گری را رد می‌کنند.
اعتراض خشونت‌آمیز زندانیان
حوالی ساعت ۴:۳۰ عصر روز یک‌شنبه، زندانیان زن در هرات با اعتراض گروهی خواهان برقراری عدالت شدند. اعتراض در نخست با داد و فریاد زندانیان همراه بود اما آرام‌آرام موج گرفت و چند زن زندانی بالای ساختمان زندان برآمده و با پرتاب سنگ به سربازان، اوضاع را متشنج کردند. کار به دخالت پولیس ویژه برای کنترل و مهار خشونت کشید و سرانجام حوالی ساعت ۸:۳۰ همان شب، هیأتی با اشتراک چند نماینده بلندپایه محلی هرات، اعتراض زندانیان آرام گرفت. پس از آن گزارش شد که یکی دو زندانی زن و چند سرباز پولیس به گونه سطحی زخمی شده‌اند اما وضعیت همه خوب است.
منشای این آشوب از دید مسوولان دولتی و نماینده کمیسیون حقوق بشر، «حواشی و شایعه‌سازی» پیرامون آخرین فرمان رییس جمهور مبنی بر رهایی زندانیانی است که تا پنج سال حبس دارند و به جرایم اختطاف، فساد اداری، قتل، خشونت بر زنان و برخی موارد دیگر محکوم به حبس نشده‌اند.
رییس جمهور افغانستان روز جمعه به هدف جلوگیری از گسترش ویروس کرونا در زندان‌ها، دستور آزادی بعضی زندانیان را صادر کرد و بر اساس آن تا ۱۰ هزار زندانی از زندان‌های افغانستان آزاد می‌شوند.
میوند صمدی، مدیر زندان هرات در گفت‌وگو با روزنامه ۸صبح، ضمن تایید زخمی شدن چند زندانی زن و چند پولیس، گفت که پرونده‌های زندانیان به دقت بررسی می‌شود و افرادی که حق آزادی دارند، آزاد خواهند شد. آقای صمدی معترضان را کسانی عنوان کرد که شامل فرمان عفو نمی‌شوند و در واکنش به فرمان رییس جمهوری کشور، اعتراض کرده بودند.
همین اکنون در زندان هرات دست‌کم سه هزار و ۵۰۰ نفر زندانی‌اند که از این میان بیش از ۱۲۰ نفر زندانی زن هستند.
هیأتی موظف به رسیده‌گی شد
جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات هم می‌گوید که هیأتی برای رسیده‌گی به شکایت زندانیان زن و مرد در زندان هرات موظف شده است. او می‌افزاید که بر اساس هدایت والی هرات، تمامی امکان‌سنجی‌ها برای شفافیت از اجرای حکم رییس جمهور کشور مدنظر گرفته می‌شود. وی تاکید می‌کند که مسئله آشوب در زندان زنانه هرات ریشه در شایعاتی داشت که به زندانیان رسیده بود و حالا وضعیت نسبی زندان آرام است.
آزادی ۴۷۰ زندانی
در همین حال واحد رفیعی، معاون بخش نظارت و تخطی‌های بشری کمیسیون مستقل حقوق بشر هرات و عضو کمیسیون تطبیق و نظارت از حکم رییس جمهوری، از کسانی است که هنگام درگیری زندانیان با پولیس در محل حضور داشت. آقای رفیعی به روزنامه ۸صبح می‌گوید که برخی از زندانیان با دریافت شایعات مبنی بر آزادی بدون استثنای زندانیان، خواهان آزادی همه بودند و همین امر سبب شد که زندان دچار آشوب شود. به گفته وی، هیأت موظف تطبیق و تدقیق آخرین حکم رییس جمهوری مبنی بر آزادی زندانیان بخاطر ویروس کرونا، پرونده‌های زندانیان واجد شرایط را بررسی می‌کنند و افراد واجد شرایط با استفاده از قانون آزاد می‌شوند.
۴۷۰ زندانی در هرات تا کنون بر اساس برآوردهای کمیسیون تطبیق و تدقیق فرمان رییس جمهور کشور در مورد عفو بخاطر ویروس کرونا، جزو فهرست کسانی هستند که باید رها شوند. از این میان بیش از ۲۰۰ نفر رها شده و بنا بر گزارش این کمیسیون، روند آزادی بقیه هم ادامه دارد.
آقای رفیعی می‌گوید کسانی که فعلاً آزاد می‌شوند، بیش‌تر از ۵۵ سال دارند و به محکوم به دوره حبس پنج سال شده‌اند. به گفته وی، پس از آزادی این زندانیان، دور دوم رسیده‌گی به پرونده‌هایی است که بیش‌تر از ۵۵ سال دارند و ثلث دوران حبس‌شان را سپری کرده‌اند.
معامله گری پنهان
با این حال برخی منابع از زندان هرات به روزنامه ۸صبح گفته‌اند که بعضی زندانیان سرمایه‌دار و کسانی که رابطه خوبی با مقام‌های دولتی دارند، جزو لیست اولی آزادی شده‌اند. منابع به روزنامه ۸صبح گفته‌اند که در برخی بلاک‌ها، رابطه‌های مسوولان دولتی که در فساد دست دارند، با شماری از زندانیان که واجد شرایط آزادی نیستند، در ارتباط شده و نام برخی از آنان را وارد فهرست کرده‌اند.
آنان می‌گویند از دست‌کم سه هفته به این طرف که زندان هرات به دلیل گسترش ویروس کرونا در شهر و جلوگیری از ورود ویروس به داخل زندان، قرنطین شده، زندانیان پول‌دار و واسطه‌دار به راحتی می‌توانند ملاقاتی‌های‌شان را ببینند. بنا بر ادعای منابع، شماری از سربازان پولیس هم با هم‌دستی با زندانیان پول‌دار و واسطه‌دار، شرایط بهتری را نسبت به بقیه زندانیان، به آنان فراهم کرده‌اند.
در پاسخ به ادعای منابع، میوند صمدی، مدیر محبس هرات می‌گوید که هیچ نوع تبعیض و فساد در امر آزادسازی زندانیان وجود ندارد. واحد رفی.عی، عضو کمیته تطبیق و تدقیق فرمان رییس جمهوری کشور مبنی بر آزادی برخی زندانیان به خاطر ویروس کرونا، با رد ادعای منابع روزنامه ۸صبح، می‌گوید هیچ سندی مبنی بر فساد کمیسیون وجود ندارد. او تاکید می‌کند که شش نفر از اداره‌های مختلف در این کمیسیون کنار هم کار می‌کنند و آزادی زندانیان؛ بدون تبعیض و واسطه‌گری، از اصول اعضای کمیسیون است.
گفتنیست که در زندان‌های افغانستان اکثراً به سبب رسیده‌گی نشدن به موقع به دوسیه‌های زندانیان، شرایط ناگوار زندان‌ها و آزاد نشدن به وقت محبوسین، اعتراض‌ها و اعتصاب‌های غذایی صورت می‌گیرد که به لت‌وکوب‌ها می‌انجامد و نگرانی گروه‌های مدافع حقوق بشری را نیز بر می‌انگیزد.