همت به توان دو؛ ذکیه خدادادی به مسابقات جهانی پارالمپیک میرود
سال ۲۰۰۸ میلادی وقتی روحالله نیکپا، نخستین مدال المپیک را برای افغانستان آورد، ورزش تکواندو علاقهمندان زیادی پیدا کرد. ذکیه خدادادی، دختری که به نمایندهگی از افغانستان قرار است در مسابقات جهانی پارالمپیک توکیو اشتراک کند، یکی از همین افراد بود. او چند سال پیش با دیدن مسابقه روحالله نیکپا، تصمیم گرفت وارد رشته تکواندو شود.
خانم خدادادی ۱۰ سال پیش ورزش تکواندو را در هرات آغاز کرد و با تشویق خانواده و مربیانش، موفق شد با حضور در مسابقات ملی و بینالمللی پرچم کشور را به اهتزاز درآورد و برای افغانستان افتخارآفرینی کند. هرچند انجام فعالیت ورزشی برای دختران در افغانستان مشکلات خاص خود را دارد، اما خانواده ذکیه پشتیبان اصلی او در فعالیتهای وزرشی است.
چند روز پس از بازگشت ذکیه از مسابقات تکواندوی اردن، به ملاقات او رفتم. سرگذشت زندهگی خود را برایم قصه کرد و اینکه چگونه با تماشای مسابقه تاریخی روحالله نیکپا در مسابقات المپیک چین و کسب نخستین مدال المپیک برای کشور، مشتاق تکواندو شد و این رشته ورزشی را به گونه حرفهای دنبال کرد.
ذکیه وقتی تکواندو را به گونه حرفهای آغاز کرد، هدفش این بود که روزی بتواند مانند روحالله نیکپا برای افغانستان در مسابقات جهانی افتخار کسب کند، اما درک میکرد که حضور در مسابقات رده اول بینالمللی کار آسانی نیست و نیازمند زحمت، تلاش، تمرین و پشتکار بسیار است.
او شش سال پیش برای اولینبار به نمایندهگی از هرات در مسابقات ملی اشتراک کرد و موفق شد مدال طلا را کسب کند و عضو تیم ملی تکواندوی افغانستان شود. به دلیل اینکه شمار ورزشکاران بخش «پاراتکواندو/ تکواندوی افراد دارای معلولیت» بسیار اندک بود، او مجبور شد در مسابقات افراد بدون معلولیت اشتراک کند و توانایی خود را به نمایش بگذارد.
ذکیه خدادادی پس از چند سفر دیگر برای اشتراک در مسابقات ملی، به یکی از آرزوهایش رسید و در شهر کابل با روحالله نیکپا ملاقات کرد. او با شور و اشتیاق فراوان به نیکپا توضیح داد که افتخارآفرینی وی در المپیک، سبب علاقهمندی شمار زیادی از جوانان به رشته تکواندو شده است.
فقر و مشکلات اقتصادی در کنار دید نامناسب بخشی از جامعه در مورد فعالیتهای ورزشی و اجتماعی از سوی زنان، دشواریهای اساسی سد راه این ورزشکار جوان طی سالهای گذشته بوده است؛ اما او در برابر چالشها تسلیم نشد و کوشید به آرزوهایی که در ذهن دارد، دست یابد.
وضعیت بد امنیتی در افغانستان، چالش بزرگ دیگری است که راه انجام فعالیتهای ورزشی را برای دختران ورزشکار دشوارگذر کرده است. ذکیه هر سال چند مرتبه برای اشتراک در مسابقات ملی و انجام تمرینات ورزشی از هرات به کابل سفر میکند و خانوادهاش نگران هستند که در انفجارها و ناامنی کابل به او آسیب برسد.
هرچند در سایر کشورها اعضای خانوادههای ورزشکاران از کسب مدال و مشهور شدن آنان خوشحال میشوند، اما این داستان در افغانستان متفاوت است و اعضای خانواده ذکیه نگران هستند که او با کسب مدال و مشهور شدن در دنیای ورزش، از سوی گروههای هراسافگن مانند برخی چهرههای مشهور دیگر آماج قرار بگیرد و ترور شود.
نگرانی خانواده نسبت به وضعیت امنیتی او گاهی چنان افزایش پیدا میکند که پدرش میخواهد روی آرزوهایش خط سرخ بزرگی بکشد و برای حفظ جانش ورزش را کنار بگذارد و دور از هیاهوی دنیای ورزش، زندهگی خود را به گونه عادی ادامه دهد، اما کنار گذاشتن ورزش برایش آسان نیست و میخواهد همچنان این راه سخت را تا رسیدن به قلههای موفقیت ادامه دهد.
سفرهای ذکیه برای مسابقات و تمرینات ورزشی به شهر کابل، دنیایی از ترس و نگرانی را برای خانوادهاش در پی دارد. پدر و مادرش روزانه چندینبار تماس میگیرند و جویای احوال دخترشان میشوند و این ترس در دل آنها وجود دارد که مبادا او قربانی بعدی انفجارهای خونین کابل باشد.
ذکیه نگران روزی است که با روی کار آمدن طالبان، شرایط دشوار گذشته تکرار شود، نتواند ورزش تکواندو را ادامه دهد، رویای حضور در مسابقات جهانی و کسب افتخار برای افغانستان دستنیافتی شود و مانند هزاران زن و دختر دیگر در چهاردیواری خانه محبوس شود؛ مسألهای که نگرانی مشترک بخش بزرگی از زنان افغانستان است.
ذکیه خدادادی تاکنون در چهار مسابقه بینالمللی به نمایندهگی از افغانستان اشتراک کرده است. او در سال ۱۳۹۵ خورشیدی، برای نخستینبار مدال بُرنز مسابقات پاراتکواندو را در مصر برای افغانستان به دست آورد و چند سال بعد هم در مسابقات بینالمللی کشورهای ویتنام و اردن اشتراک کرد.
ذکیه به تازهگی موفق شده در مسابقات بینالمللی کسب سهمیه پارالمپیک در رشته پاراتکواندو مقام سوم را کسب کند و مدال بُرنز را از این مسابقات با خود به خانه بیاورد. هرچند او موفق نشد سهمیه مستقیم پارالمپیک توکیو را کسب کند، اما با قانون «وایت کارت/ کارت سفید» در این رویداد مهم ورزشی حضور خواهد یافت.
این ورزشکار جوان کشور روایت میکند که حضور ورزشکاران بااستعداد افغانستان در رقابتهای معتبر جهانی، سبب شده که دیدگاه جهانیان در مورد افغانستان دگرگون شود و نمایش توانمندی و کسب مدال از سوی ورزشکاران کشور در مسابقات جهانی، برای اشتراککنندهگان سایر کشورها حیرتآور و دور از انتظار است.
برخی کشورهای ثروتمند با دیدن توان ورزشکاران کشورهای فقیر، به آنان پیشنهاد میدهند که در بدل پول، امکانات و تابعیت، تیم ملی کشور خود را رها کرده و با پرچم این کشورها در مسابقات جهانی اشتراک کنند. چندی پیش، کیمیا علیزاده، نخستین زن ایرانی که مدال برنز المپیک را کسب کرد، به آلمان پناهنده شد و قرار است در مسابقات المپیک توکیو، در تیم پناهندهگان مسابقه دهد.
از ذکیه پرسیدم اگر روزی برایش پیشنهاد شود که تیم ملی کشور را در بدل دریافت تابعیت کشورهای اروپایی رها کند، واکنش او چه خواهد بود؟ پاسخ کوتاه و قاطعانه بود: «کسب افتخار برای کشورم را با تمام دنیا عوض نمیکنم!»
در مسابقات جهانی وقتی ورزشکاران در ردههای اول تا سوم قرار میگیرند، پرچم کشورشان در محل برگزاری مسابقات بلند میشود و سرود ملی نماینده کشوری که مقام نخست را کسب کرده است، پخش میشود. دیدن این لحظه شاید یکی از بهترین خاطرات ورزشکاران باشد.
وقتی ذکیه خدادادی خاطره اهتزاز پرچم افغانستان در مسابقات بینالمللی اردن را قصه میکرد، چشمهایش با اشک تر شد و گلویش بغض گرفت؛ انگار آن لحظه باشکوه و غرورآفرین دوباره برایش تکرار شد و حال و هوای دیدن پرچم کشور را در میان کشورهای مدالآور روایت کرد.
پرسیدم وقتی پرچم کشور در میان دهها کشور بلند شد، چه حسی داشتید؟ گفت: «بیان کردن این حس بسیار سخت است. حسی که با سالها زحمت و تلاش به دست میآید، هم سخت است و هم خیلی قشنگ. نمیشود این حس را با زبان و الفاظ بیان کرد.»
از دید ذکیه، احساس برافراشته شدن پرچم کشور در مسابقات معتبر ورزشی با هیچ چیزی در دنیا قابل مقایسه و تعویض نیست و اگر تمام دارایی و پول دنیا را به یک ورزشکار بدهند، حاضر نیست این احساس وطندوستی را با پول و امکانات معامله کند.
این ورزشکار جوان که حالا در یکقدمی رسیدن به بزرگترین آرزویش یعنی حضور در مسابقات جهانی پارالمپیک است، سالها پس از آنکه روحالله نیکپا را الگوی خود قرار داد و تکواندو را آغاز کرد، به الگویی برای دیگران بدل شده و بسیاری آرزوها دارند مانند او به نمایندهگی از افغانستان در مسابقات جهانی اشتراک کنند.
ذکیه خدادادی باور دارد که حضور در مسابقات جهانی المپیک بزرگترین آرزوی هر ورزشکار است، زندهگی فرد را زیرورو میکند و سبب میشود نامش به عنوان یک افتخار ثبت تاریخ شود، اما او آرزوی بزرگتر و شاید هم دشوارتر از حضور در المپیک دارد؛ اینکه روزی در افغانستان صلح برقرار شود و بتواند بدون ترس و نگرانی به سرتاسر کشور سفر کند و در مسابقات ورزشی اشتراک ورزد.