نگرانی از ترافیک سنگین دیپلماتیک در کمیسیون انتخابات
نگاه نو_ نهادهای ناظر بر انتخابات از ترافیک سنگین دیپلماتیک در کمیسیون مستقل انتخابات و دیدوبازدهای نمایندهگان سیاسی شماری از کشورها با کمیشنران این کمیسیون نگران شدهاند. تنها در هفته گذشته نمایندهگان سیاسی دستکم چهار کشور به شمول ایران، کانادا، امریکا و بریتانیا، به مقر کمیسیون مستقل انتخابات رفتهاند و با رهبری این کمیسیون ملاقات کردهاند. در کنار این، رییس انستیتوت ملی دموکراتیک ساحهای آسیا، ۱۱ تن از سفرای اتحادیه اروپا، نماینده ملکی ناتو و نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در کابل نیز با رهبری کمیسیون مستقل انتخابات دیدار کردهاند. در این دیدارها که در بازه زمانی نهم تا هژدهم میزان انجام شده است، روی اهمیت پروسه انتخابات، چگونهگی مدیریت و پیشرفت این پروسه و همینطور برنامههای آتی کمیسیون مستقل انتخابات گفتوگو شده است. نهادهای ناظر بر انتخابات، صرف نظر از اینکه در این دیدارها روی چه مسایل بحث شده است، از نفس انجام این دیدارها انتقاد دارند و میگویند که نگراناند این دیدوبازدیدها روی سلامت پروسه انتخابات اثر منفی بگذارد.
یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان یا «فیفا»، میگوید که رفتوآمد سفرای شماری از کشورها در کمیسیون مستقل انتخابات، نگرانکننده، غیرمعمول و نادرست است. به گفته او، کمیسیون مستقل انتخابات، وزارت خارجه نیست که سفرای شماری از کشورها بدون توجه به عرفهای دیپلماتیک، هر زمانی که دلشان خواست، از آن سر بزنند. رشید همچنان میگوید که کمیشنران نیز اصولاً حق ندارند با نمایندهگان سیاسی کشورها در مقر کمیسیون مستقل انتخابات دیدار و درباره مسایل مربوط به انتخابات به آنها معلومات بدهند. او تأکید کرد که برای تنظیم همکاریها و روابط افغانستان با دیگر کشورها، نهادی به نام وزارت امور خارجه موجود است و هیچ دلیلی برای برقراری تماس مستقیم بین نمایندهگان سیاسی کشورهای دیگر با کمیشنران کمیسیون مستقل انتخابات وجود ندارد.
رییس اجرایی «فیفا» از جانب دیگر تصریح کرد که درست است افغانستان با کمک مالی دیگر کشورها، انتخابات خود را برگزار کرده است، ولی این به معنای آن نیست که اصول روابط بین افغانستان و کشورهای کمککننده نادیده گرفته شود. یوسف رشید افزود که اگر کشورها و سازمانهای کمککننده به انتخابات افغانستان خواستار شفافیت در این پروسه و همچنان دلنگران حیفومیل کمکهایشان هستند، باید از مجاری مناسب این موارد را دنبال کنند. به گفته رشید، کمکهای مالی تمامی کشورها به انتخابات از طریق سازمان ملل متحد صورت گرفته است و این کشورها برای پیگیری این کمکها و همینطور مسایل مربوط به انتخابات نیز باید از طریق همین سازمان، اقدام کنند.
در همین ارتباط، حبیبالله شینواری، مسوول برنامههای موسسه دیدهبان انتخابات و شفافیت افغانستان یا «ایتوا»، نیز میگوید که مناسب نیست کمیشنران کمیسیون مستقل انتخابات با نمایندهگان سیاسی دیگر کشورها دیدوبازدید کنند. به گفته او، دیدوبازدید کمیشنران با نمایندهگان سیاسی کشورهای دیگر برای نفوذ احتمالی این کشورها در انتخابات زمینه خواهد داد و این میتواند به سلامت پروسه انتخابات آسیب بزند. شینواری افزود که اگر نیت نمایندهگان سیاسی این کشورها دخالت در امور انتخابات هم نباشد، هر گونه دیدوبازدید آنها با کمیشنران کمیسیون مستقل انتخابات میتواند باعث ایجاد شکوتردید در افکار عمومی شود. او گفت که با توجه به تجارب انتخاباتهای گذشته که عمدتاً درباره نتایج آن در سفارتخانهها و نمایندهگی سازمان ملل متحد تصمیم گرفته شده است، مردم حق دارند نسبت به ترافیک دیپلماتیک به میان آمده در کمیسیون مستقل انتخابات نگران باشند. شینواری گفت که «ایتوا» از کمیشنران کمیسیون مستقل انتخابات میخواهد که برای رفع این نگرانی و جلوگیری از ایجاد فضای شکوتردید، از هر گونه مراوده با سفارتخانهها پرهیز کنند و در صورت نیاز به همکاری آنها از مجاری مناسب وارد اقدام شوند.
بنیاد انتخابات شفاف افغانستان یا «تیفا» به این باور است که اگر هدف این دیدارها، بهبود پروسهی انتخابات است، مشکلی به بار نخواهد آورد. احمدزبیر حبیبزاده، سخنگوی «تیفا»، میگوید که اگر نمایندهگان سیاسی این کشورها با هدف دخالت در امور انتخابات با کمیشنران کمیسیون مستقل انتخابات میبینند، این کار مشکلساز خواهد شد. او تأکید کرد که در هر دو حالت، بهتر است این دیدارها متوقف شود و اجازه داده شود تا کمیسیون مستقل انتخابات کارش را مستقلانه، و بدون آنکه شبههای نسبت به کارش ایجاد شود، به پیش ببرد.
داوودعلی نجفی، یکی از رییسان پیشین دبیرخانه کمیسیون مستقل انتخابات، انتخابات نیز پیآمد دیدوبازدید کمیشنران با نمایندهگان سیاسی شماری از کشورها را برای انتخابات زیانبار میداند. نجفی میگوید که در گذشته به نمایندهگان سیاسی دیگر کشورها اجازه ورود به مقر کمیسیون مستقل انتخابات داده نمیشد و در کنار آن هیچ کسی اجازه نداشت بدون اعتبارنامه نظارت وارد این کمیسیون شود. این رییس پیشین دبیرخانه کمیسیون مستقل انتخابات تأکید کرد که اجازه دادن به نمایندهگان سیاسی کشورهای خارجی برای بازدید از کمیسیون مستقل انتخابات و به ویژه ساحات ممنوعه و محرم این کمیسیون، کاری خلاف اصول مدیریت انتخابات است. نجفی افزود که کمیشنران حتا حق این را ندارند که معلومات مربوط به انتخابات را با سفارتخانهها در میان بگذارند و در مورد کارهای مربوط به کمیسیون از آنها مشورت بگیرند. او گفت که این ممنوعیت از آن جهت موجه مینماید که محتمل است سفارتخانهها با دست یافتن به معلومات محرم کمیسیون مستقل انتخابات و همینطور سیستمهای مرتبط به انتخابات، تصمیم به دخالت در این پروسه بگیرند و یا فضای عمومی را به شکلی مدیریت کنند که اقتضای حال آنها است. این رییس پیشین دبیرخانه کمیسیون مستقل انتخابات نیز توصیه کرد که روابط کمیشنران با نمایندهگان سیاسی کشورهای دیگر باید هرچه زودتر قطع شود تا به این ترتیب از ایجاد فضای شکوتردید و یا احتمال نفوذ آن در انتخابات جلوگیری شود.
در واکنش به این انتقادات و نگرانیها، علی افتخاری از سخنگویان کمیسیون مستقل انتخابات میگوید که دیدارهای سفیران کشورهای مختلف با کارکنان و رهبری این کمیسیون، «تعارفی» و «علنی» بوده است. افتخاری تأکید کرد که در این دیدارها «مسایل کلی» مربوط به انتخابات، و نه مسایل فنی این پروسه، مورد بحث قرار گرفته است و هدف نمایندهگان سیاسی این کشورها هم نفوذ در انتخابات نبوده است. به گفته او، کمیسیون مستقل انتخابات هر دیداری را که در مقر این کمیسیون انجام شده است، اطلاعرسانی کرده است.
انتقاد از دیدارهای نمایندهگان سیاسی شماری از کشورها با مسوولان کمیسیون مستقل انتخابات در حالی مطرح است که پیش از این، موضعگیری این نمایندهگان در امور انتخابات افغانستان بسیار تعیینکننده بوده است. همچنان موضع سازمانهای بینالمللی از جمله سازمان ملل متحد نیز روی چگونهگی اعلام نتیجه انتخابات مؤثر بوده است. چنانکه در انتخابات ۱۳۹۳ مشاهده شد، به دلیل ضعف کمیسیون مستقل انتخابات، نتیجه نهایی این انتخابات حدود یکسال پس از برگزاری آن اعلام شد، در وضعیتی که وزارت خارجه امریکا در افغانستان حکومت وحدت ملی را تشکیل و این حکومت نیز به کارش آغاز کرده بود. این بار نیز این نگرانی موجود است و از همین رو نهادهای ناظر بر انتخابات تأکید دارند تا زمینهی دسترسی کشورهای دیگر به کمیسیون مستقل انتخابات محدودتر شود و همچنان کمیشنران تا اعلام نتیجه انتخابات «قرنطین» شوند. البته رییس جمهور غنی نیز در زمان معرفی کمیشنران کنونی کمیسیون مستقل انتخابات از آنها خواسته بود تا طرزالعملی را برای «قرنطین» شدن خودشان آماده کنند، اما چنانکه مشاهده میشود، چنین طرزالعملی هنوز آماده نشده است.