موضع «دولت‌ساز» درباره آرای «بی‌بایومتریک» مبهم است

نگاه نو_ دسته انتخاباتی «دولت‌ساز» به ریاست محمداشرف غنی تا هنوز موضع خود درباره آرای «بی‌بایومتریک» را به صورت «صریح و روشن» اعلام نکرده است. این در حالی است که سایر دسته‌های انتخاباتی با صراحت با موضوع اعتباردهی به آرای «بی‌بایومتریک» مخالفت کرده‌اند. این ابهام اما در موضع «دولت‌ساز» باعث برانگیختن نگرانی‌ها و پرسش‌هایی در نزد سایر دسته‌ها و ناظران انتخابات شده است. با این حال، کمیسیون مستقل انتخابات با تأکید گفته است که آرای «بی‌بایومتریک» برایش مدار اعتبار نیست؛ هرچند در قانون انتخابات حکمی با چنین صراحت دیده نمی‌شود.

کمیسیون مستقل انتخابات تا کنون مشخص نکرده است که چه تعداد از آرای مردم در انتخابات ششم میزان «بایومتریک» و چه تعداد از این آرا «بی‌بایومتریک» است. به صورت کلی تصریح شده است که بخشی از مردم در روز انتخابات بدون استفاده از تکنولوژی بایومتریک به نامزدان دلخواه خود رأی داده‌اند. تقلب هم در مواردی بر حجم این شمار رای افزوده است. در چنین حالتی، می‌طلبد تا موضع تمامی طرف‌ها نسبت به این دو نوع رأی روشن باشد.

دسته انتخاباتی «دولت‌ساز» می‌گوید که به حکم مستقل بودن کمیسیون مستقل انتخابات، تابع تصمیم این کمیسیون است و هر آن‌چه این نهاد فیصله کند، به آن تمکین می‌کند. جاوید فیصل، سخنگوی دسته انتخاباتی «دولت‌ساز» روز یک‌شنبه، چهاردهم میزان، به روزنامه ۸صبح گفت: «ما از روز اول گفته‌ایم که مالکیت و تنظیم امور پروسه انتخابات بر‌عهده کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی است. بنا‌بر‌این، هر تصمیمی که این دو نهاد بر اساس قانون نافذه انتخابات بگیرند، ما از آن حمایت می‌کنیم.» فیصل هم‌زمان تأکید کرد که «دولت‌ساز» طرف‌دار هر تصمیم دیگری که بتواند نگرانی سایر دسته‌های انتخاباتی را رفع کند، نیز است. اما او به رغم تکرار این پرسش که چه تصمیمی مناسب است درباره سرنوشت آرای «بی‌بایومتریک» اتخاذ شود، به صورت واضح سخنی به زبان نیاورد.

این موضع ابهام‌آمیز «دولت‌ساز» درباره آرای «بی‌بایومتریک»، پرسش‌ها و نگرانی‌هایی را در نزد سایر دسته‌های انتخاباتی و همین‌طور نهادهای ناظر بر انتخابات برانگیخته است. این پرسش‌ها و نگرانی‌ها از آن رو جدی است که باری فضل‌هادی مسلمیار، رییس مجلس سنا و از حامیان سرسخت دسته انتخاباتی «دولت‌ساز»، هشدار داده بود که به هیچ‌کسی اجازه نخواهد داد تا آرای «بی‌بایومتریک» را از اعتبار ساقط کند. مسلمیار با لحن تندی گفته بود که «سر پدر رییس کمیسیون مستقل انتخابات، آرای بی‌بایومتریک را شمارش می‌کنم.» او هرچند بعدتر در پیامی از حوا علم نورستانی، رییس کمیسیون مستقل انتخابات، به خاطر این لحن تند خود معذرت خواست، اما کماکان بر شمارش آرای «بی‌بایومتریک» تأکید ورزید. مسلمیار گفت که او بر این موضع خود ثابت است.

رییس مجلس سنا روز یک‌شنبه، چهاردهم میزان، بار دیگر سخنان قبلی خود را تکرار کرد. او گفت که احتمال دارد صندوق‌ها در گوشه‌های مختلف کشور با آرای تقلبی پر شده باشد، ولی در جاهایی که مردم به دلیل نبود نام‌‌شان در فهرست رأی‌دهنده‌گان، بدون بایومتریک از حق رأی خود استفاده کرده‌اند، باید به رأی آن‌ها احترام گذاشته شود. مسلمیار این ‌بار نیز تأکید کرد که او بر موضع قبلی خود در این زمینه ایستاد است و این موضع به خاطر منافع علیای کشور است. او هم‌زمان تصریح کرد که تقلب در انتخابات، خیانت است و کمیسیون مستقل انتخابات باید بین «آرای تقلبی» و «آرای بی‌بایومتریک و اما شفاف» تفاوت قایل باشد. مسلمیار از جانب دیگر به میررحمان رحمانی، رییس مجلس نماینده‌گان، که قبلاً از این موضع او انتقاد کرده بود، هشدار داد که خود را «اصلاح» کند و وزن خود را نیز بسنجد. رییس مجلس سنا هم‌چنان به رحمانی اتهام بست که با «فساد» به ریاست مجلس رسیده است و این به تمام مردم روشن است.

موضوع سرنوشت آرای «بی‌بایومتریک» از یک جهت دیگر نیز قابل توجه است. در قانون انتخابات، حکم مشخصی درباره «آرای بی‌بایومتریک» موجود نیست. در بند سیزدهم ماده نوزدهم قانون انتخابات از کمیسیون مستقل انتخابات تنها خواسته شده است تدابیری را برای استفاده از سیستم الکترونیکی و تکنولوژی بایومتریک به منظور تسریع پروسه انتخابات و شفافیت این پروسه، روی دست گیرد. معلوم نیست در کارشیوه استفاده از دستگاه‌های بایومتریک که کمیسیون مستقل انتخابات مدعی است آن را تدوین کرده است، چه چیزی در این باره گفته شده است. با این حال، مقامات ارشد این کمیسیون بارها تأکید کرده‌اند که به هیچ وجه به آرای فاقد بایومتریک اعتبار نخواهند داد و این دسته از آرا را باطل خواهند کرد.

حبیب‌الله شینواری، مسوول برنامه‌های دیده‌بان انتخابات افغانستان یا «ایتوا»، می‌گوید که سرنوشت آرای بی‌بایومتریک کاملاً روشن است و این دسته از آرا معتبر نیست. او هم‌چنان گفت که «شاید» دسته انتخاباتی «دولت‌ساز» به این دلیل که روی آرای بی‌بایومتریک حساب باز کرده است، نمی‌خواهد به صورت واضح با شمارش آن در گروه آرای صحیح مخالفت کند. شینواری هشدار داد در صورتی که به آرای بی‌بایومتریک اعتبار داده شود، شفافیت انتخابات به صورت جدی از بین خواهد رفت.

در همین ارتباط، عارف کیانی، سخنگوی دسته انتخاباتی «امنیت و عدالت»، به این باور است که بحث بر سر این‌که به آرای بی‌بایومتریک اعتبار داده شود یا نه، کاملاً پایان یافته است. او گفت که دسته انتخاباتی «دولت‌ساز» به این دلیل که بخش بیش‌تری از آرای مربوط به آن دسته از راه‌های «تقلب» و «بدون بایومتریک» به دست آمده است، تلاش دارد تا این نوع آرا را نیز وارد سیستم کند و به آن اعتبار بدهد. کیانی افزود که اگر نیت «دولت‌ساز» این نیست، باید با کمیسیون مستقل انتخابات و دیگر دسته‌های انتخاباتی هم‌صدا شود و به صورت علنی اعلام کند که آرای «بی‌بایومتریک» برایش معتبر نیست، تا به این ترتیب فضای ابهام و تردید رفع شود.

در انتخابات ششم میزان قرار بود از ۳۹ هزار و ۵۴۴ دستگاه بایومتریک استفاده شود. هنوز مشخص نیست که در روز انتخابات از چه تعداد این دستگاه‌ها استفاده شده است. در بعضی از این دستگاه‌ها فهرست رأی‌دهنده‌گان موجود نبود. گفته شده است که بخشی از مردم بدون آن‌که عکس چهره و تذکره و همین طور اثر دو انگشت‌شان در این دستگاه‌ها ثبت شود، رأی داده‌اند. این کار در حالی که مخالف کارشیوه استفاده از دستگاه‌های بایومتریک و همین‌طور فیصله کمیسیون مستقل انتخابات است، اکنون به یک موضوع جنجالی در کشور تبدیل شده است.