لشکر یک‌هزار نفری مافیای فساد، در برابر والی هرات
هشدار والی هرات به حلقات مافیایی فساد در این ولایت و تلاش برای مقابله با یک‌هزار فاسد، واکنش‌هایی را به دنبال داشته است. سیدوحید قتالی، طی حدود سه ماه اخیر که سکان‌دار این ولایت شده، بارها از فساد گسترده و تلاش برای مهار آن سخن گفته است.
نگاه نو_ توقیف ده‌ها موتر باربری به اتهام اضافه‌بار، تغییر نوع جنس و عدم پرداخت محصول گمرکی، بخشی از اقدامات او در مهار فساد پنداشته می‌شود؛ اما آیا والی هرات توان مهار فساد را دارد و حکومت مرکزی او را در این راه پشتی‌بانی می‌کند؟
نماینده‌گان هرات در مجلس نماینده‌گان کشور تأکید می‌ورزند که مبارزه با فساد نباید «فیس‌بوکی و شعاری» باشد، بلکه در عمل باید نتایج آن مشخص شود و دست فاسدان از حیف‌ومیل میلیونی عواید ملی کوتاه گردد.
از نظر آگاهان امور سیاسی، احتمال موفقیت والی هرات در مقابله با حلقات مافیایی ضعیف است و تلاش والیان پیشین برای سدکردن راه فساد، ناکام بوده است. ناتوانی در فعال‌سازی اسکنر گمرک هرات، بزرگ‌ترین نمونه‌ی ناکامی والی‌های پیشین در نبرد با فساد دانسته می‌شود.
اعتراف به فساد و تلاش برای مهار آن
والی هرات در نخستین روزهای کاری‌اش به عنوان والی این ولایت، از مبارزه قاطع با فساد سخن گفت و بر مهار حلقات بزرگ مافیایی پافشاری کرد. او در اوضاعی بر کرسی ولایت هرات تکیه زد که تمام هم‌وغم هراتیان مهار ویروس کرونا بود.
سیدوحید قتالی، افزون بر تلاش برای مهار کرونا، ظاهراً می‌کوشد با ویروس خطرناک‌تری به نام «فساد» هم مقابله کند. او در نشست‌های خصوصی، برخی مراسم عمومی و حتا در برابر رسانه‌ها، آشکارا بر حلقاتی که آن‌ها را فاسد و مافیایی می‌داند، خط ونشان می‌کشد و به مردم وعده‌ی مهار فساد را می‌دهد.
در تازه‌ترین مورد، هفته‌ی گذشته شب‌هنگام از بزرگ‌راه هرات – اسلام‌قلعه نظارت کرد و ده‌ها موتر باربری را به اتهام اضافه‌بار و تغییر نوع بار، توقیف کرد و برای بررسی بیش‌تر، پرونده آن را به سارنوالی هرات فرستاد. این مقام ارشد محلی فاش کرد که موترهای توقیفی تا ۲۰ تُن اضافه‌بار داشتند و برخی افراد فاسد با دریافت ۱۰هزار افغانی از هر موتر باربری، ۱۰۰هزار افغانی به جیب مافیا و زورمندان مفاد رسانده و سبب کاهش عواید ملی شده‌اند.
پیش از این برخی اعضای شورای ولایتی هرات در صحبت با روزنامه ۸صبح ادعا داشتند که برخی موترهای باربری بدون پرداخت محصول گمرکی، با تغییر نوع بار و اضافه‌بار، شب‌هنگام وارد هرات می‌شود و میلیون‌ها افغانی از این رهگذر حیف‌ومیل می‌شود.
آقای قتالی به تازه‌گی از جولان حلقات مافیایی که ریشه‌ی آن‌ها در داخل و خارج هرات است، سخن گفت و با لحنی تند هشدار داد که تا یک‌هزار فاسد را از هرات «گُم» نکند، پشت‌شان را رها نخواهد کرد.
مبارزه با فساد دشوار است
پیش از سیدوحید قتالی، در زمان عبدالقیوم رحیمی، والی پیشین هرات، به دنبال یک هفته بررسی از گمرک، ۷۰ درصد عواید این نهاد افزایش یافت، اما روند نظارت از گمرک و مبارزه با فساد تداوم نداشت و به همین یک هفته خلاصه شد.
محمدرفیق شهیر، رییس شورای متخصصان هرات، در گفت‌وگو با روزنامه ۸صبح مبارزه با فساد را امری دشوار دانسته و می‌افزاید که دامنه‌ی فساد و پشتی‌بانی از مفسدان مالی تا شورای ولایتی، مجلس نماینده‌گان و نهادهای ارشد حکومت مرکزی گسترش یافته و در چنین اوضاعی، مبارزه با فساد و حلقات مافیایی در هرات آسان نیست.
آقای شهیر باور دارد که تلاش والی هرات برای مهار فساد در گمرک و مقابله با مفسدان مالی نتیجه‌ی مثبت نخواهد داشت و موفقیت والی هرات در این آزمون ضعیف است. رییس شورای متخصصان، ناکامی والی‌های پیشین در فعال‌سازی «اسکنر» گمرک هرات را، نمونه‌ای آشکار از ناکامی مبارزه با فساد می‌داند.
کنش‌گران مدنی، فساد گسترده در نهادهای حکومتی را سبب بی‌اعتبار شدن هرات در سطح کشور می‌دانند. به عقیده آنان، پُست‌های حکومتی در نهادهای درآمدزا با هم‌دستی برخی مقام‌های ارشد حکومت مرکزی با پول هنگفت خریدوفروش می‌شود و منشأ اصلی فساد، حکومت مرکزی است.
سیداشرف سادات، از فعالان مدنی هرات، در صحبت با ۸صبح می‌گوید اگر ریاست‌جمهوری از مقابله با فساد پشتی‌بانی کند، احتمال مهار آن وجود دارد، اما اگر شخص رییس جمهور در این مسیر با آقای قتالی هم‌سو نشود، نبرد با حلقات مافیایی فساد ممکن نیست.
مبارزه با فساد «فیس‌بوکی» نباشد
برخی اعضای مجلس نماینده‌گان کشور باور دارند که هر اقدامی برای مبارزه با فساد قابل قدر است، اما مبارزه با آن نباید «فیس‌بوکی» باشد و به چند شعار در شبکه‌های اجتماعی خلاصه شود، بلکه باید عملاً برنامه‌ای مشخص برای مهار فساد و مبارزه با مفسدان اجرا شود.
سیدعظیم کبرزانی، عضو مجلس نماینده‌گان، به روزنامه ۸صبح می‌گوید مبارزه با فساد زمانی موثر است که نتایج عملی آن مشخص باشد و حکومت مرکزی که از دید او سرچشمه‌ی اصلی فساد است، حکومت محلی را در مقابله با فاسدان یاری کند.
سیداشرف سادات، از فعالان مدنی هرات، عمل‌کرد والی‌های پیشین این ولایت در مبارزه با فساد را ناکام دانسته و می‌افزاید که والیان پیشین مجبور بودند در سازش با زورمندان محلی، شبکه‌های فساد و مقام‌های ارشد حکومت مرکزی، تداوم کارشان را تضمین کنند و نتوانستند مانع فساد میلیونی شوند.
شورای ولایتی هرات چندی پیش از وجود فساد گسترده در گمرک این ولایت ابراز نگرانی کرد و شخص رییس گمرک را به دست داشتن در فساد متهم کرد. والی هرات نیز از وجود حلقات مافیایی فساد در گمرک سخن می‌زند، اما رییس گمرک هرات با نشر مطلبی در فیس‌بوکش، تلویحاً این اتهام‌ها را رد می‌کند.
با این همه، اگر سیدوحید قتالی بر موضع خود برای مهار فساد استوار بماند، به نظر می‌رسد خشکاندن ریشه‌های فساد دشوار است و مشخص نیست در این مبارزه پیروز می‌شود یا طرف مقابل او را کنار می‌زند.