مشکلات بانکها حل نشد
شهروندان در نقاط مختلف افغانستان از وضعیت بانکداری در کشور شکایت دارند. از زمان برگشت طالبان تا حال، مردم با مشکلات جدیای روبهرو شدهاند. بزرگترین معضل بانکداری کشور، نبود پول نقد و اعمال محدودیتها از سوی بانک مرکزی عنوان شد که با وجود گذشت پنج ماه، هنوز حل نشده است. بیشتر بانکهای خصوصی در پایتخت به جای گسترش دامنه ارایه خدمات، نمایندهگیهای شان را یکی پی دیگر بسته میکنند. بانکهایی نیز وجود دارد که از پرداخت حتا کمترین پول به دارندهگان حسابهای بانکی ناتوان هستند. مردم بیشتر مواقع به بانک مراجعه میکنند، اما در پایان روز با دست خالی به خانه برمیگردد. برخی مواقع ازدحام و برخی مواقع دیگر نیز نبود پول سبب سرگردانی مردم میشود.
این چالش در ولایت/استان ها جدیتر است. باشندهگان تخار، کندز و سمنگان روز یکشنبه، ۲۶ جدی/دی از کمکاری و کندی در فعالیت بانکها شکایت کردهاند. آنان گفتهاند که دسترسی نداشتنشان به ماشینهای خودپرداز سبب شده است که ساعتها در صف بانک منتظر بمانند. برخی از بانکها حتا فعالیتشان را در ولایتها متوقف کردهاند. در مواردی مردم برای گرفتن پول از یک ولایت به ولایت دیگر سفر میکنند. بیشتر شهروندان همین حالا پولشان را از نمایندهگی و دفاتر مرکزی بانکها در کابل میگیرند. متاسفانه مشکلات بانکها حل نشده است.
محدودیتهای وضع شده از سوی بانک مرکزی، بزرگترین چالش فرا راه بانکها عنوان میشود. اعمال این محدودیتها بیدلیل نیست. به نظر میرسد که طالبان در کنار دالر، با کمبود پول نقد افغانی نیز روبهرو هستند. شاید هم آنان پول نقد داشته باشند، اما برای حفظ ارزش پول افغانی، آن وارد بازار نکنند. حتا امکان دارد که برخی بانکها در حفظ حسابات مردم ناتوان بودهاند و اکنون به مشکل برخوردهاند. به هر حال، مشکل اساسی برای مردم این است که مسوولان در عین حال که توانایی ارایه خدمات را ندارد، پاسخگو نیستند. آنان نمیگویند که در بانکها چه میگذرد و چرا این مشکلات ایجاد شده است. متاسفانه بانک مرکزی خود میبرد و میدوزد و به هیچ کسی پاسخ نمیدهد.
در شرایط بحرانی کنونی که همه مردم به پول نیاز دارند، بهتر است که بانک مرکزی در مشوره با افراد متخصص که در بدنه این نهاد حضور ندارند، راهحل منطقی را برای رسیدهگی به این معضل یافت کند. البته این راهحلها باید نظر به زمان انعطافپذیری داشته باشد. در روزهای اول پس از مشوره با آگاهان، پرداخت پول در بانکها هفتهوار شد. حالا که ازدحام در بانکها بیشتر شده است، باید روی گزینه پرداخت ماهانه کار شود تا مردم با خیال راحتتر همان پولی که در چهار هفته دریافت میکنند را در یک ماه بگیرند. این گونه ازدحام نیز از بین میرود و مردم بدون دردسر میتوانند مقداری از پولشان را بگیرند. پافشاری طالبان به رویکرد پرداخت هفتهوار در شرایط کنونی غیرمنطقی است و مشکلات را بیشتر میکند.
با توجه به آغاز کار ماشینها خودپرداز، توقع میرود مشکلات مردم حل شود. با وجود آن، بانک مرکزی باید روی راهحلهای اساسی برای معضل کنونی بانکداری در افغانستان کار کند. در حال حاضر حتا معاشات از طریق صرافیها پرداخت میشود. در دنیای امروز، بانکها نباید آن قدر ناتوان شوند که مردم دوباره به روشهای قدیمی روی آوردند. دادوستد در صرافیها امکان پولشویی و سایر مشکلات پولی را افزایش میدهد. در آن شرایط، حتا کنترل و نظارت بر گردش پول سختتر میشود و چالشهای دیگری ایجاد میکند. بهتر است که بانک مرکزی هرچه زودتر به پرسشهای مردم پاسخ دهد و زمینه حل مشکلات را فراهم کند. در صورتی که مسوولان در حل مشکلات ناتوان هستند، بهتر است به ناتوانیشان اعتراف کنند و به افراد متخصص فرصت دهند که به مشکلات رسیدهگی کنند.