پرسش‌ها دربارۀ سپردن پروژه‌های میدان‌های هوایی به اماراتی‌ها
کنسرسیوم اماراتی «گاک» یک هفته پیش از این که در افغانستان ثبت شود، سه پروژۀ میدان‌های هوایی کشور را بدست آورده‌است.
این کنسرسیوم در امارات متحده عرب نیز پیشینه زیادی ندارد و در همان روزی در این کشور ثبت شده‌است که کمیسیون تدارکات ملی افغانستان، سپردن پروژه‌ها را به آن منظور کرده‌است.
پروژه خدمات امنیتی با ارزش ۴۷ میلیون دالر و پروژه‌های سیستم فناوری و خدمات انتقال زمینی میدان‌های هوایی پس از طی مراحل تدارکاتی در ۲۸اکتوبر از سوی کمیسیون تدارکات ملی منظور شدند.
طی مراحل تدارکاتی این پروژه‌ها هنگامی پایان یافته است که هنوز کنسرسیومی به نام گاک اصلا ایجاد نشده بود.
این کنسرسیوم در ۲۸ اکتوبر در امارات متحده عرب ثبت شده است و پس از امضای پیمان‌های پروژه‌ها در ۲۹اکتوبر در ارگ ریاست جمهوری، در پنج نوامبر در افغانستان ثبت شده است.
اداره هوانوردی ملکی پیش از طی مراحل و امضای پیمان پروژه ها ثبت کنسرسیوم را در افغانستان الزامی نمی‌داند و در پیوند با ثبت آن در امارات متحده عرب می‌گوید که کنسرسیوم وجود داشت اما بانام دیگری فعالیت می‌کرد.
محمد قاسم وفایی‌زاده، رییس ادارۀ هوانوردی ملکی گفت: «اینا (شرکت‌های عضو) تصمیم گرفتند که نام G42 را تبدیل کنند به کنسرسیوم GAAC Holding Group که نماینده بکند از تمام آنها. این تغییر اسم بوده.»
در صفحه انترنتی کنسرسیوم گاک که یک روز پیش از ثبت کنسرسیوم در ۲۷اکتوبر ایجاد شده‌است، چند جمله محدود دربارۀ این کنسرسیون نگاشته‌است.
در صفحۀ انترنتی «G42 Smart Nation» و «AIS» اعضای «گاک» گفته شده‌اند؛ ادارۀ تدارکات ملی نیز این موضوع را پس از امضای پیمان‌ها تأیید کرده بود.
اما ادارۀ هوانوردی ملکی چهار شرکت دیگر را – ازجمله Smart Nation را که گویا شرکت جدا گانه باشد – نیز نام می‌برد که در این کنسرسیوم مشمول استند.
ادارۀ هوانوردی می‌گوید که «لانگ پورت و هارت» خدمات امنیتی را به پیش می‌برند و خدمات انتقال زمینی را «افروپورت» به پیش می‌برد.
در این میان شرکت «جی ۴۲» امضاء کننده پیمان‌ها که در رأس کنسرسیوم نیز قرار دارد و تجربه و تخصصی در هوانوردی ندارد ، مسؤولیت هایش روشن نیست و اداره هوانوردی نیز از اینکه این شرکت کدام کار مشخصی را در پروژه ها انجام میدهد، چیزی نمی گوید.
مرتضی نوری، کارشناس تدارکات کمیته نظارت و ارزیابی مبارزه با فساد اداری یا میک: بیان داشت: «وقتی شرکا میایند به این معنی که یک فیصدی ده، پانزده یا نهایت سی درصد کارها را انجام بدهند. شرکت اصلی باید مسؤولیت اصلی را داشته باشد و همان ظرفیت، شرایط و تجربه و اجرائات کاری را طبق قوانین بین المللی و طبق طرزالعمل تدارکات داشته باشد.»
محمد قاسم وفایی زاده، رییس اداره هوانوردی ملکی نیز افزود: «ما ضرورت به این نداشتیم که حتمن شرکتی که د رأس است یا یکی ازکمپنی های عضو کنسرسیوم تجربه عمومی یاتخصص عمومی لازم به اجرای قرارداد را داشته باشد. اما خود کنسرسیوم به صورت یک نهاد حقوقی تجربه و تخصص لازم را به ارایه این خدمات دارند.»
اداره هوانوردی ملکی پیش از این پیوند داشتن شرکت «جی ۴۲» را به یکی از شیخ های امارات متحده عرب رد نکرده است.
اما واحد تسهیل سرمایه گذاری اداره امور ریاست جمهوری که در شناسایی و گفتگوها با این شرکت نقش برجسته یی داشته است، تا کنون آماده نشده است به پرسش های ما در پیوند با چگونگی شناسایی این شرکت و سپردن پروژه ها به کنسرسیوم گاک پاسخ نداده است.
محمد اکبر سلطان زاده، رییس کمیسیون مواصلات و مخابرات مجلس نماینده گان اظهار داشت: «قرارداد خلاف قانون به یک شرکت عربی داده شده است. قرارداد باید به داوطلبی داده می شد.»
از سویی هم منابعی به طلوع نیوز می گویند که کم از کم یکی از پیمان کاران پیشین پروژه های میدان های هوایی از بهر آنچه فسخ غیرقانونی پیمان شان از سوی حکومت افغانستان گفته اند به نهاد های گونه گون از جمله اتاق تجارت بین المللی شکایت کرده است که ممکن است حکومت را ناگزیر به پرداخت جریمه های سنگینی نماید.