جهش کم‌پیشینه دالر در برابر پول افغانی؛ مردم تاوان چه را می‌پردازند؟
در روزهای اخیر ارزش افغانی در برابر دالر/دلار امریکایی به صورت کم‌‌پیشنه‌‌ای سقوط کرده است. در بازار ارز افغانستان اکنون یک دالر امریکایی به ۸۱ افغانی و ۶۰ پول تبادله می‌شود. در جریان سه روز گذشته، یک دالر امریکایی به ۸۲ افغانی و ۱۰ پول نیز تبادله شد. این رقم نشان می‌دهد که کاهش ارزش افغانی در سال‌های اخیر بی‌پیشینه است.
بلند رفتن نرخ دالر، روی زنده‌گی اقشار مختلف جامعه به ویژه مردم عادی تاثیر گذاشته است. بیش‌تری خانواده‌ها که به دلیل نبود کار و امنیت زیر خط فقر به سر می‌برند، این روزها با مشکلات بیش‌تری دست و پنجه نرم می‌کنند.
احمدشاه در شهر کابل تکسی‌رانی می‌کند. وی می‌گوید که از صبح تا شام دو‌صد افغانی را به سختی پیدا می‌کند. احمدشاه از بلند رفتن نرخ تیل و مواد خوراکه شکایت دارد. او می‌گوید: «در چند روز اخیر، قیمت یک لیتر تیل پترول با بلند رفتن نرخ دالر از ۴۶ افغانی به ۵۲ افغانی رسیده است. از یک سو پیسه پیدا کردن مشکل است و از سوی هم دکان‌دارها بسیار فرصت‌طلب و ظالم هستند؛ همین که یک گپ را می‌شنوند،تمام نرخ‌ها را دو برابر می‌سازند.»
به گفته احمدشاه با آن‌که فقر و تنگ‌دستی زنده‌گی را برایش غیر قابل تحمل کرده، اما او برای این‌که تنها نان‌آور خانواده است، روز تا شام تکسی‌رانی کرده و با همین درآمد کم، مخارج خانواده‌اش را تامین می‌کند.
در همین حال بانک مرکزی می‌گوید که حکومت تمام نوسانات ارز را زیر نظر دارد. عصمت‌الله کوهسار، سخنگوی بانک مرکزی، دلیل بلند رفتن نرخ دالر در مقابل پول افغانی را وضعیت سیاسی و ناامنی داخلی می‌داند و می‌گوید: «بلند رفتن نرخ دالر در مقابل پول افغانی، هیچ دلیل اقتصادی ندارد.»
به گفته آقای کوهسار، «د افغانستان بانک» به عنوان بانک مرکزی افغانستان، ثبات و کنترل نرخ‌هایی که مربوط به آن‌ها می‌شود را مطابق مکانیزم تعیین شده اداره و هفته‌ای سه بار ۳۰ تا ۵۰ میلیون دالر را در بازار لیلام می‌کند. او می‌افزاید، برای این‌که تمام معاملهها با پول افغانی صورت بگیرد، برنامه‌های تازه روی دست گرفته شده است و این برنامه‌ها در آینده نزدیک عملی خواهد شد.
در همین حال حاجی دادگل، معاون اتحادیه صرافان سرای شهزاده کابل، علت بلند رفتن نرخ دالر در مقابل پول افغانی را ناامنی‌های اخیر و مدیریت ناسالم بازار می‌داند. او می‌گوید به خاطری که مردم از اوضاع کشور شاکی‌اند، تمام پول‌های‌شان را به دالر تبدیل می‌کنند. او می‌افزاید مقدار دالری که توسط بانک مرکزی برای فروش به لیلام گذاشته می‌شود، کافی نیست. او هشدار می‌دهد که اگر وضعیت امنیتی به همین شکل ادامه پیدا کند و بازار ارز مدیریت سالم نشود، ارزش افغانی کم‌تر از این خواهد شد.
گرچند بانک مرکزی از کنترل نوسانات ارز در بازار کشور اطمینان می‌دهد، اما بلند رفتن نرخ دالر روی زنده‌گی بخش زیادی از مردم تاثیر منفی گذاشته است. نصیراحمد نوابی در ساحه پل سرخ شهر کابل دکان خوراکه‌فروشی دارد. او می‌گوید: «بالا رفتن نرخ دالر قیمت‌های مواد اولیه وارداتی را بالا برده است، چون تمام حساب و کتاب تاجرها به دالر صورت می‌گیرد و تمام دکان‌داران مجبور هستند مواد خوراکه را به جز نوشابه‌جات به نرخ دالر از آن‌ها خریداری کنند. وقتی نرخ دالر بالا می‌رود، به خاطر بلند رفتن قیمت‌ها در بازار، سر‌و‌صداهای مردم در مقابل آن‌ها بلند می‌شود و فروشات آن‌ها نیز کاهش می‌یابد.»
این دکان‌دار می‌گوید که در حال حاضر نه تنها خرید فروش مواد عمده اولیه به دالر صورت می‌گیرد، بلکه بیش‌تر معاملهها از قبیل قیمت‌های پیشنهادی و کرایه بسیاری از خانه‌ها، آپارتمان‌‌ها، دفاتر و شرکت‌های خصوصی به نرخ دالر تعیین می‌شود.
با این حال درآمد بیش‌تر خانواده‌ها و کارمندان ادارات دولتی و شرکت‌های خصوصی به افغانی است. بلند رفتن ارزش دالر، سبب می‌شود که آنان با درآمد پول افغانی نیازمندی‌های کم‌تر خود را برآورده بتوانند.
رامین در شهر کابل رستورانت دارد. وی می‌گوید که کرایه رستورانش در هر ماه هشت‌صد دالر امریکایی است. او تصریح می‌کند: «تمام فروشات و معامله‌های ما با پول افغانی صورت می‌گیرد، اما کرایه و خرید ضروریات رستورانت با پول دالر انجام می‌شود. اگر وضعیت همین‌گونه دوام پیدا کند، تاوان زیادی می‌کنیم.»
با وجود بلند رفتن نرخ مواد اولیه در بازار، اما شهرداری می‌گوید که صلاحیت پخش نرخ‌نامه را ندارد. معروف علی‌زی، مسوول هماهنگی رسانه‌ها در شهرداری کابل، می‌گوید که آن‌ها به دلیل نظام اقتصادی بازار آزاد، از طرف شهرداری کابل صلاحیت پخش نرخ‌نامه را ندارند، اما اگر قیمت‌ها بی‌رویه رشد کند و یا احتکار در این زمینه وجود داشته باشد، تیم‌های تحقیقاتی شهرداری تمام اصناف را بررسی و با متخلفان برخورد قانونی می‌کند.
در این میان تنها مردم هستند که از هر جهت قربانی می‌دهند. مدیریت ناسالم دولت در بخش‌های مختلف سبب شده است که شرایط زنده‌گی مردم با گذشت هر روز دشوارتر شود.