ناتو و ۱۸ سال حضور ناکام در جنگ

نگاه نو_ ناتو- با تلاش رهبران آمریکایی و غربی این سازمان برای توجیه شکست‌های مکرر همراه شد اما ناکامی ها در جنگ افغانستان پس از ۱۸ سال حضور در این کشور به عنوان یک شاخص مورد توجه نویسنده کانادایی قرار گرفته است.
ناتو و ۱۸ سال حضور ناکام در جنگ افغانستان
به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، «اسکات تیلر» نویسنده کانادایی در مطلبی که در روزنامه هیلز تایمز منتشر کرد ، آورده است، ناتو نه تنها در تأمین صلح افغانستان بلکه در جهان ناکام بوده است.
او در این مقاله نوشته است این سازمان توانسته در طول هفت دهه گذشته تنها به پیروزی‌های مختصری دست یابد و در مقابل در تأمین صلح جهان دارای هیچ افتخار چشم‌گیری نیست.
تیلر با توجه به کشته شدن بسیاری از نیروهای ناتو در جنگ افغانستان نوشت، ما با حضور خود در جنگ افغانستان تنها شاهد شکست و کشته شدن نیروهای خود بودیم و پیروزی آن‌چنان بزرگی به دست نیاورده‌ایم.
کانادا به‌ عنوان یکی از اعضای ناتو در عملیات آموزشی سازمان ناتو در کشورهای عراق و افغانستان حضور دارد.
پیش‌ از این نیز به علت ناکامی‌های مکرر ناتو در جنگ افغانستان، باراک اوباما رئیس‌ جمهوری سابق آمریکا به این نتیجه رسیده بود که ناتو چه از نظر سخت‌افزاری و چه از نظر نرم‌افزاری به‌ هیچ ‌وجه قابل اعتماد نیست ، لذا خود تصمیم گرفت که وارد صحنه شود.
وزیر وقت دفاع آمریکا «رابرت گیتس» نیز در جمع نمایندگان کنگره گفت که او از نیروهای ائتلاف خواسته است که بر کارهای نرم افزاری و خدمات مدنی و مردمی تمرکز نمایند.
سایر مقامات دولت اوباما نیز بر این باور بودند که آمریکا باید با کنار گذاشتن ناتو خود ابتکار عمل را به دست گیرد و در این راستا، اوباما برنامه اعزام ۱۷ هزار نیرو به افغانستان را طرح کرده بود.
به گفته تحلیلگران منطقه، بحران افغانستان بزرگترین آزمون سازمان ۷۰ ساله ناتو است که کمتر کسی عملکرد این سازمان را در این مورد موفق می‌داند و این به معنای ناکامی این سازمان است.
«جان آفرود» استراتژیست دانشگاه جان هاپکینز می‌گوید که اگر ناتو و آمریکا نتوانند درباره مرزهای افغانستان و پاکستان چاره‌ای بیندیشند، ناتو به سیر قهقرایی راه بدون بازگشت خواهد غلتید.
مرزهای افغانستان و پاکستان و معضلات آن و نحوه مواجهه ناتو، محور بحث هر روزه دولتمردان کاخ سفید است.
یادآور می‌شود مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در حالی در هفته گذشته در مراسم جشن ۷۰ سالگی ناتو حضور یافت و در سخنانی به افتخارات این سازمان در تأمین صلح در جهان سخن گفت که در روز گذشته سه ‌شنبه طی حمله انتحاری مجدد طالبان به نیروهای امریکا در فرودگاه بگرام چهار تن از نیروهای نظامی آمریکا کشته شدند.
وزیر خارجه آمریکا ضمن برشمردن خدمات و فعالیت‌های سازمان آتلانتیک شمالی گفت: «ناتو در بالکان حضور فعالی داشت و بعد برای نبرد مقابل تروریسم در افغانستان و عراق حاضر شد. پس از حملات یازدهم سپتامبر،‌ ناتو برای نخستین بار در تاریخ خود اصل پنجم را فعال کرده و به کمک ایالات‌ متحده آمد.»‌
مایک پمپئو افزود: «تا سال ۲۰۲۰ میلادی بودجه ۱۰۰ میلیارد دلاری به ناتو اضافه می‌شود. بیایید همه باهم همکاری کنیم تا ناتو همان سپر دفاعی باشد که رئیس ‌جمهوری ترومن در زمان تشکیل ناتو از آن یاد کرد.»
«مایک پنس» معاون رئیس ‌جمهوری آمریکا نیز در جریان سخنرانی در مراسم گرامیداشت هفتادمین سالگرد تأسیس سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، از ناتو به‌ عنوان یکی از موفق‌ترین پیمان و معاهده‌ها در تاریخ بشر نام برد.

***دلایل ناکامی آمریکا و ناتو در افغانستان
به دنبال عدم پیروزی ناتو و امریکا در جنگ ۱۸ ساله افغانستان «محمد نبی مرادی» تحلیلگر دفاعی امنیتی افغانستان نیز در گزارشی به چندین علت ناکامی ناتو در جنگ افغانستان اشاره کرد:
۱). فرار از جنگ
ناتو و در مجموع اتحادیه اروپا در ابتدا با این ذهنیت وارد افغانستان شد که آمریکا کار طالبان را یکسره کرده و مسائل نظامی و امنیتی حل‌ شده است. هدف از ورود اتحادیه اروپا به مسئله افغانستان، مشارکت در امور بازسازی و توسعه این کشور بود تا از این طریق مانور داده و اعتبار بین‌المللی کسب کنند.
این نظریه زمانی قوت می‌گیرد که بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بدو ورود به افغانستان، مناطق امن را برای استقرار نیروهای خود برگزیدند. حتی اتحادیه اروپا با صدور فرمانی، خواستار عدم اعزام سربازان اروپایی به مناطق پرخطر افغانستان شد.
با وخیم شدن اوضاع امنیتی در جنوب و شرق افغانستان، اختلاف نظرهای جدی بین آمریکا و انگلیس با سایر کشورهای عضو ناتو و آیساف مبنی بر عدم حضور نظامی در مناطق ناامن، به وجود آمد.
به رغم این اختلافات، آلمان و ایتالیا تا آخر حاضر نشدند که نیروهای خود را به مناطق ناامن افغانستان اعزام کنند اما با گسترش دامنه ناآرامی‌ها به سراسر افغانستان، کشورهایی که از ناآرامی‌ها فرار می‌کردند، سرانجام در باتلاق ناامنی به دام افتادند.

۲). عدم همراهی کشورهای همسایه
نقش منفصلانه همسایه‌های افغانستان به‌ ویژه پاکستان در ایجاد صلح و ثبات در این کشور، یکی از مهم‌ترین علل ناتوانی ناتو در ایجاد امنیت و ثبات در افغانستان است.
دولت افغانستان از سال‌ها پیش اعلام کرده بود که مراکز اصلی تروریست‌ها در خارج از این کشور قرار دارد، اما مدت‌ها گذشت تا جامعه جهانی متوجه این موضوع شود.
البته در این میان همسایه‌های شمالی افغانستان و همچنین روسیه و چین نیز چنانچه می‌طلبید نقش خود را برای ایجاد صلح و ثبات در افغانستان به‌درستی انجام ندادند.

۳). کشتار غیرنظامیان
یکی دیگر از عواملی که باعث ناکامی آمریکا و ناتو در افغانستان شد، کشتار غیرنظامیان افغان توسط نیروهای خارجی بود. بمباران‌های کور و بی‌هدف خانه‌ها و روستاهای افغان‌ها ازجمله بمباران چندین مراسم عروسی در استان‌های ارزگان، ننگرهار و کنر و همچنین به گلوله بستن زنان و کودکان در مناطق مختلف افغانستان ازجمله منطقه پنجوایی استان قندهار، باعث شد که افکار عمومی در افغانستان علیه نیروهای خارجی برانگیخته شود.
نارضایتی افغان‌ها از نیروهای خارجی باعث شد که شورشیان در بین مردم نفوذ کرده و به ‌راحتی فعالیت کنند.

۴). عدم انسجام ناتو و آمریکا در افغانستان
از دیگر مشکلات عمده ناتو و آمریکا در افغانستان، عدم هماهنگی بین آمریکا و متحدان آن بود. با توجه به رفتارها و نحوه فعالیت‌های کشورهای عضو ناتو در افغانستان، اعضای این سازمان به‌صورت یک مجموعه غیرمنسجم در این کشور عمل کردند. هر کدام از کشورهای عضو ناتو در طول چند سال گذشته منافع، اهداف، سیاست‌ها و برنامه‌های مستقلی را در افغانستان دنبال کردند.
به‌رغم آن که ناتو به‌صورت یک سازمان منسجم در افغانستان حضور دارد و اعضای آن در قالب فرماندهی واحد عمل می‌کنند، اما بیشتر کشورهای عضو ناتو برنامه‌ها و رویکرد متفاوتی به خصوص در مبارزه با تروریسم و بازسازی افغانستان دارند.

۵). باج دهی ناتو به طالبان
در موارد متعدد، شواهدی در دست است که برخی کشورهای عضو ناتو در راستای اهداف و منافع و همچنین کاهش حملات مخالفین علیه مواضع و نیروهای خود، دست به معامله و تبانی با گروه‌هایی از طالبان بزنند.
وجود این سیاست غیرشفاف در مناطقی از افغانستان چون استان هلمند، بستر را برای گسترش فعالیت‌های شورشیان و ناامن شدن مناطق امن افغانستان فراهم کرد.
با توجه به اعتراف سفیر سابق انگلیس در افغانستان، در کتاب «نامه‌های کابل» و گفته‌های «رابرت گیتس» در کتاب «وظیفه» تردیدی باقی نمی‌ماند که آمریکا و متحدان آن در افغانستان دچار اشتباه استراتژیک شدند.
نظامیان خارجی از ترس این که اگر مزاحم فعالیت‌های تروریست‌ها شوند، مورد خشم و انتقام آنان قرار خواهند گرفت، هیچ اقدامی را علیه شبه نظامیان انجام نمی‌دادند.
این رفتار نظامیان خارجی در برابر طالبان، تجربه تلخی بود که در زمان اشغال افغانستان توسط ارتش شوروی سابق نیز تجربه شده بود.
بر اساس اسناد محرمانه منتشر شده توسط ویکی لیکس، دولت ایتالیا با هدف تأمین امنیت نظامیان خود در افغانستان، سال‌ها اقدام به پرداخت رشوه به طالبان کرده است. بر اساس این گزارش، آمریکا در سال ۲۰۰۸ توسط (رونالد سپوگلی) سفیر وقت این کشور در ایتالیا از این موضوع آگاه شد.

۶). ناکامی در مبارزه با مواد مخدر
یکی از بهانه‌هایی که آمریکا و متحدان آن برای حمله افغانستان مطرح کردند، مبارزه با کشت و تولید مواد مخدر در این کشور بود. ادعای محو کشت و قاچاق مواد مخدر توسط نیروهای خارجی در افغانستان، پس از مبارزه با تروریسم، مهم‌ترین بهانه برای حضور نظامیان خارجی در افغانستان در سال ۲۰۰۱ بود.
در همان روزهای نخست مأموریت نظامی انگلیس در افغانستان، مبارزه با کشت و تولید مواد مخدر به عهده نظامیان این کشور گذاشته شد. اکنون که ۱۸ سال از آن ایام می‌گذرد تاکنون نه تنها کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان کاهش نیافته، بلکه افزایش چندین برابری نیز داشته است.
علاوه بر انتقادهای بین المللی درباره ناکامی نیروهای خارجی در مبارزه با این پدیده، اخیراً کمیته دفاعی مجلس عوام انگلیس نیز با انتشار گزارشی با صراحت اعلام کرد که انگلیس در مبارزه با کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان ناکام بوده است.
آ