مهتاب در کویر؛ روایت مهتاب‌هایی که تفنگ تاریک‌شان می‌کند

زن‌ها‭ ‬با‭ ‬احساسات‌شان‭ ‬به‭ ‬شیوه‌های‭ ‬گوناگونی‭ ‬کنار‭ ‬می‌آیند.

نگاه نو_ ‭ ‬زن‌ها‭ ‬با‭ ‬احساسات‌شان‭ ‬به‭ ‬شیوه‌های‭ ‬گوناگونی‭ ‬کنار‭ ‬می‌آیند، درد هایشان را ‬به‭ ‬آشپزخانه‭ ‬می‌برد‭ ‬و‭ ‬می‌پزد،‭ ‬یکی‭ ‬خاطراتش‭ ‬را‭ ‬گردگیری‭ ‬می‌کند،‭ ‬یکی‭ ‬دل‌خوشی‌هایش‭ ‬را‭ ‬رسامی‭ ‬می‌کند‭.‬

یکی‭ ‬امید‌هایش‭ ‬را‭ ‬مهره‌دوزی‭ ‬می‌کند‭ ‬و‭ ‬یکی‭ ‬هم‭ ‬بدبختی‌هایش‭ ‬را‭ ‬سرمه‌ی‭ ‬چشم،‭ ‬و‭ ‬هی‭ ‬به‭ ‬سر‭ ‬و‭ ‬صورتش‭ ‬می‌رسد‭…‬

و‭ ‬اما‭ ‬نوشتن‭ ‬از‭ ‬جایی‭ ‬آغاز‭ ‬می‌شود‭ ‬که‭ ‬دردها‭ ‬بی‌درمان‭ ‬می‌مانند‭ ‬و‭ ‬هر‭ ‬از‭ ‬گاهی‭ ‬هم‭ ‬به‭ ‬حجم‌شان‭ ‬افزوده‭ ‬می‌شود‭.‬

ناگفته‌هایی‭ ‬که‭ ‬روی‭ ‬ذهن‭ ‬نویسنده‭ ‬گرانی‭ ‬می‌کنند،‭ ‬گاه‭ ‬در‭ ‬قالب‭ ‬شعر‭ ‬و‭ ‬گاهی‭ ‬هم‭ ‬در‭ ‬قالب‭ ‬داستان‭ ‬جای‭ ‬می‌گیرند‭ ‬و‭ ‬خواننده‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬عمق‭ ‬درد‌هایی‭ ‬می‌برند‭ ‬که‭ ‬پشت‭ ‬چار‭ ‬دیوار‌های‭ ‬بسته‭ ‬پنهان‭ ‬مانده‌اند‭.‬

رمان‭ ‬مهتاب‭ ‬در‭ ‬کویر،‭ ‬نخستین‭ ‬اثر‭ ‬داستانی‭ ‬بانو‭ ‬خجسته‭ ‬الهام،‭ ‬از‭ ‬همان‭ ‬درد‌هایی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬لایه‌های‭ ‬پنهان‭ ‬اجتماع‭ ‬ما،‭ ‬در‭ ‬دهکده‌های‭ ‬دور‭ ‬و‭ ‬نزدیک‭ ‬و‭ ‬پشت‭ ‬خانه‌های‭ ‬گلی‭ ‬در‭ ‬جریان‭ ‬اند‭ ‬و‭ ‬بیش‌تر‭ ‬زنان‭ ‬و‭ ‬دختران‭ ‬ما،‭ ‬به‭ ‬گونه‌ی‭ ‬متفاوت‭ ‬یا‭ ‬شبیه،‭ ‬این‭ ‬دردها‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬تجربه‭ ‬نشسته‌اند‭.‬

دختر‭ ‬نوجوانی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬حد‭ ‬اجتماع‭ ‬خودش،‭ ‬از‭ ‬شهرت‭ ‬زیبایی‌اش‭ ‬لذت‭ ‬می‌برَد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬خود‭ ‬رویاپردازی‭ ‬می‌کند،‭ ‬زنی‭ ‬که‭ ‬ناخودآگاه‭ ‬نقشی‭ ‬در‭ ‬بدبخت‭ ‬کردن‭ ‬هم‌جنس‭ ‬خود‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬عقده‌های‭ ‬خاموش‭ ‬خودش‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬زجر‭ ‬دادن‭ ‬زن‭ ‬دیگری‭ ‬تسلا‭ ‬می‌دهد‭.‬

مادری‭ ‬که‭ ‬دغدغه‌ی‭ ‬آینده‌ی‭ ‬دخترش‭ ‬را‭ ‬دارد‭ ‬اما‭ ‬ترس‭ ‬از‭ ‬دست‭ ‬دادن‭ ‬پسر،‭ ‬وادارش‭ ‬می‌سازد‭ ‬تا‭ ‬دختر‭ ‬را‭ ‬قربانی‭ ‬کند،‭ ‬و‭ ‬پدری‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬همه‌ی‭ ‬مهربانی‌اش‭ ‬می‌داند‭ ‬که‭ ‬دخترش‭ ‬را‭ ‬زنده‭ ‬به‭ ‬سوختن‭ ‬می‌دهد،‭ ‬اما‭ ‬ترس‭ ‬از‭ ‬زور‭ ‬تفنگ‭ ‬قوماندان‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬مجبور‭ ‬به‭ ‬رضایت‭ ‬می‌کند‭.‬

قوماندانی‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬داشتن‭ ‬دو‭ ‬و‭ ‬سه‭ ‬زن‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬دوجین‭ ‬فرزند،‭ ‬برای‭ ‬چند‭ ‬روز‭ ‬هوس‌بازی‭ ‬خود،‭ ‬با‭ ‬سرنوشت‭ ‬دختر‭ ‬نوجوانی‭ ‬بازی‭ ‬می‌کند،‭ ‬که‭ ‬فوقش،‭ ‬یک‭ ‬کار‌گر‭ ‬و‭ ‬نان‌خور‭ ‬به‭ ‬خانه‌اش‭ ‬اضافه‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬

این‌ها‭ ‬موازین‭ ‬قبول‭ ‬شده‌ی‭ ‬جامعه‌ی‭ ‬ما‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬هر‭ ‬طرفش‭ ‬برویم،‭ ‬به‭ ‬سرنوشت‭ ‬بد‭ ‬یک‭ ‬زن‭ ‬می‌انجامد‭.‬

داستان‭ ‬مهتاب‭ ‬در‭ ‬کویر‭ ‬در‭ ‬برهه‌ی‭ ‬مشخصی‭ ‬از‭ ‬تاریخ،‭ ‬یعنی‭ ‬دوران‭ ‬حکومت‭ ‬طالبان‭ ‬در‭ ‬مرکز‭ ‬و‭ ‬قدرت‭ ‬مجاهدین‭ ‬در‭ ‬تنها‭ ‬ولایت‭ ‬بدخشان،‭ ‬در‭ ‬دهکده‌ی‭ ‬بی‌نامی‭ ‬در‭ ‬اطراف‭ ‬فیض‌آباد‭ ‬اتفاق‭ ‬می‌افتد‭.‬

تصویرپردازی‌های‭ ‬سیال‭ ‬و‭ ‬زیبایی‭ ‬که‭ ‬مختص‭ ‬به‭ ‬همان‭ ‬حوزه‌ی‭ ‬اجتماعی‭ ‬است،‭ ‬به‭ ‬داستان‭ ‬روح‭ ‬می‌بخشد‭.‬

چادر‭ ‬روی‭ ‬بینی‭ ‬کشیدن‭ ‬و‭ ‬پشت‭ ‬گوش‭ ‬کردن،‭ ‬دست‭ ‬به‭ ‬کمر‭ ‬زدن‭ ‬و‭ ‬‮«‬پختم،‭ ‬در‭ ‬گرفتم‮»‬‭ ‬گفتن،‭ ‬و‭ ‬زبان‭ ‬ساده‌ی‭ ‬گفتاری‭ ‬که‭ ‬اگر‭ ‬خواننده‭ ‬به‭ ‬لهجه‌ی‭ ‬شیرین‭ ‬بدخشانی‭ ‬آشنایی‭ ‬داشته‭ ‬باشد،‭ ‬حلاوت‭ ‬و‭ ‬تاثیرگذاری‭ ‬متن‭ ‬را‭ ‬دو‭ ‬چندان‭ ‬حس‭ ‬خواهد‭ ‬کرد‭.‬

و‭ ‬اما‭ ‬دردی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬داستان‭ ‬به‭ ‬قلم‭ ‬کشیده‭ ‬شده‭ ‬است‌،‭ ‬در‭ ‬بدخشان‭ ‬دردی‭ ‬است‭ ‬آشنا‭ ‬دخترانی‭ ‬را‭ ‬می‌شناسم‭ ‬که‭ ‬شبیه‭ ‬این‭ ‬داستان،‭ ‬قربانی‭ ‬‮«‬قوماندان‌خوش‌کنی‮»‬‌هایی‭ ‬شده‌اند‭ ‬و‭ ‬سرنوشت‌شان‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬دو‭ ‬و‭ ‬سه‭ ‬زن‭ ‬دیگر‭ ‬قوماندان‌های‭ ‬تازه‭ ‬از‭ ‬پشت‭ ‬کوه‭ ‬آمده،‭ ‬سیاه‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬

دختران‭ ‬زیبا‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬سواد‭ ‬بدخشانی‭ ‬که‭ ‬طعمه‌ی‭ ‬هوس‌بازی‌های‭ ‬آن‭ ‬تفنگ‌داران‭ ‬شده‌اند‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬تهدید‭ ‬‮«‬یا‭ ‬قبول‭ ‬می‌کنی‭ ‬یا‭ ‬بسته‭ ‬خاندانت‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬تیر‭ ‬می‌بندم‮»‬‭ ‬مجبور‭ ‬به‭ ‬وصلت‭ ‬با‭ ‬مردانی‭ ‬که‭ ‬هر‭ ‬کدام‭ ‬فرزندان‌شان‭ ‬همسن‭ ‬و‭ ‬سال‭ ‬این‭ ‬دختران‭ ‬بودند،‭ ‬شده‌اند‭.‬

دخترانی‭ ‬که‭ ‬ناخواسته‭ ‬داخل‭ ‬زنده‌گی‭ ‬نکبت‌بار‭ ‬‮«‬چند‭ ‬روز‭ ‬سوگلی‭ ‬قوماندان‭ ‬بودن‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬عمر‭ ‬حسادت‭ ‬و‭ ‬بخیلی‭ ‬با‭ ‬زنان‭ ‬قبلی‭ ‬و‭ ‬بعدی‭ ‬قوماندان‌ها‮»‬‭ ‬شده‌اند‭ ‬و‭ ‬برای‭ ‬مستحکم‌کردن‭ ‬جایگاه‌شان‭ ‬هم‌دست‭ ‬ظالم‭ ‬شده،‭ ‬خود‭ ‬ترویج‌گر‭ ‬قوماندان‌سالاری‭ ‬گشته‌اند‭. ‬

این‭ ‬درد‌ها‭ ‬را‭ ‬ذهن‭ ‬خلاق‭ ‬بانو‭ ‬الهام‭ ‬چنان‭ ‬زنده‭ ‬به‭ ‬تصویر‭ ‬کشیده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬منِ‭ ‬خواننده،‭ ‬چند‭ ‬جا‭ ‬با‭ ‬مهتاب‭ ‬در‭ ‬کویر‭ ‬گریستم‭ ‬و‭ ‬تصویر‭ ‬مهتاب‌هایی‭ ‬در‭ ‬ذهنم‭ ‬جان‭ ‬گرفتند‭ ‬که‭ ‬خود‭ ‬می‌شناختم‌شان‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬دورانی‭ ‬که‭ ‬فیض‌آباد‭ ‬بودم،‭ ‬زن‭ ‬قوماندان‭ ‬شدند‭.‬

تا‭ ‬فرهنگ‭ ‬زور‭ ‬و‭ ‬تفنگ‭ ‬باقی‭ ‬است،‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬خانه‌ای‭ ‬از‭ ‬چنین‭ ‬داستان‌هایی‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬هر‭ ‬زنی،‭ ‬سرگذشتی‭ ‬از‭ ‬بدبختی‌ها‭ ‬و‭ ‬ستم‌هایی‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬دست‭ ‬مردی‭ ‬و‭ ‬مردانی‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬دخیل‭ ‬است‭.‬

داستان‭ ‬زنده‌گی‭ ‬مهتاب‌ها‭ ‬باید‭ ‬از‭ ‬چاردیواری‭ ‬خانه‌ها،‭ ‬از‭ ‬دهکده‌های‭ ‬دور‭ ‬و‭ ‬نزدیک‭ ‬بیرون‭ ‬کشیده‭ ‬شود‭. ‬باید‭ ‬ذهن‭ ‬مردم‭ ‬ما،‭ ‬با‭ ‬درک‭ ‬چنین‭ ‬واقعیت‌های‭ ‬دردآوری‭ ‬آماده‭ ‬تغییر‭ ‬شود‭. ‬باید‭ ‬زنان‭ ‬ما‭ ‬قدرت‭ ‬برخورد‭ ‬با‭ ‬چنین‭ ‬سرنوشت‌هایی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬خودشان‭ ‬بارور‭ ‬سازند،‭ ‬نه‭ ‬تحمل‌کردن‌شان‭ ‬را‭.‬

بانو‭ ‬الهام،‭ ‬با‭ ‬تلاش،‭ ‬پشت‌کار‭ ‬و‭ ‬توانایی‌ای‭ ‬که‭ ‬دارد،‭ ‬قدم‭ ‬بزرگ‭ ‬و‭ ‬بس‭ ‬مفیدی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬ین‭ ‬راستا‭ ‬در‭ ‬بدخشان‭ ‬برداشته‭ ‬است‭.‬

او‭ ‬کوشیده‭ ‬است‭ ‬تا‭ ‬با‭ ‬به‭ ‬قلم‌کشیدن‭ ‬داستان‭ ‬زنده‌گی‭ ‬مهتابی،‭ ‬ذهنیت‌ها‭ ‬را‭ ‬بیدار‭ ‬بسازد،‭ ‬عمق‭ ‬فاجعه‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خانواده‌ها‭ ‬گوش‌زد‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬مهتاب‌های‭ ‬دیگری‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬داشتن‭ ‬چنین‭ ‬سرنوشتی‭ ‬نجات‭ ‬بدهد‭.‬

این‭ ‬دست‌آورد‭ ‬بانو‭ ‬الهام‭ ‬عزیز‭ ‬در‭ ‬حوزه‌ی‭ ‬ادبیات‭ ‬ما‭ ‬دست‌آورد‭ ‬تاثیرگذار‭ ‬و‭ ‬خیلی‭ ‬موفقانه‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬آرزو‭ ‬دارم‭ ‬که‭ ‬بیش‌تر‭ ‬و‭ ‬بیش‌تر‭ ‬بنویسد‭ ‬و‭ ‬ما‭ ‬خواننده‌ی‭ ‬اثرهای‭ ‬زیبا‭ ‬و‭ ‬ماندگار‭ ‬دیگری‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬دست،‭ ‬از‭ ‬ایشان‭ ‬باشیم‭.‬

خواندن‭ ‬این‭ ‬رمان‭ ‬دلچسب‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬همه‌ی‭ ‬دوستان‭ ‬کتاب‭ ‬خوانم‭ ‬توصیه‭ ‬می‌کنم‭.‬