طرح منتقدان ارگ برای صلح در مرحله‌ی نهایی شدن است
نگاه نو_ طرح «جمهوری اسلامی افغانستان» برای صلح با گروه طالبان در مرحله‌ی نهایی شدن است. این طرح را مخالفان و منتقدان سیاسی ارگ برای صلح تهیه می‌کنند. تأکید عمده «طرح جمهوری اسلامی افغانستان» روی ایجاد «اجماع ملی» در مورد روند صلح و تعریف راه‌کارهای مناسب برای رسیدن به صلح پیش از هر اقدام دیگر در این زمینه است.
طرح «جمهوری اسلامی افغانستان» احتمالاً نخستین طرح غیرحکومتی برای صلح در کشور است که بیش‌تر احزاب، جریان‌های سیاسی و افراد و نهادهای مستقل در کار تهیه آن دخیل بوده‌اند. خاکه‌ی این طرح در همکاری مشترک مرکز پژوهشی «جامعه قلب آسیا» و کمیته سیاسی احزاب آماده شده است. قرار است طرح کمپ سیاسی حامد کرزی نیز با این طرح مدغم شود. این کار ظرف سه تا چهار روز آینده به انجام خواهد رسید.
یکی از مسوولان نهاد پژوهشی «جامعه قلب آسیا» به خبر گزاری گفت که در طرح «جمهوری اسلامی افغانستان» دیدگاه‌های تمامی جریان‌های درگیر روند صلح شامل شده است. به گفته او، این طرح به موضوعات «محتوایی» روند صلح تماسی نگرفته است و از همین رو هیچ چیزی در آن به عنوان «خطوط سرخ و سبز» مطرح نشده است. این مسوول نهاد پژوهشی «جامعه قلب آسیا» که نخواست نامش در گزارش بیاید، تأکید کرد که هدف طرح مذکور تعریف روند صلح و انجام اقداماتی است که پیش از شروع مذاکرات بدان نیاز است.
طبق اظهارات این مسوول نهاد پژوهشی «جامعه قلب آسیا»، برای دست‌یافتن به صلح در گام نخست باید اجماع داخلی تأمین و مشروعیت روند صلح تضمین شود. در گام بعدی باید راه‌کاری برای تصمیم‌گیری درباره صلح طوری ایجاد شود که قادر به تبلور آرای اکثریت مردم باشد، نه جناح و یا جریان خاصی. او گفت که بعد از تکمیل این مراحل، نوبت به تشکیل هیأت مذاکره‌کننده و نقشه صلح می‌رسد و این‌که این مذاکرات حاوی چه مسایلی باید باشد.
گفته شده است که روی طرح «جمهوری اسلامی افغانستان» برای صلح دست‌کم سه ماه کار شده است. این طرح از نظریات رسمی ارگ درباره صلح تهی است. هر چند یکی از مسوولان نهاد پژوهشی فوق گفت که برای تهیه این طرح صحبت‌هایی با مشاور امنیت ملی و وزیر دولت در امور صلح نیز انجام شده است.
در همین ارتباط، محمد ناطقی، رییس کمیته سیاسی احزاب، می‌گوید که پیش از دست‌کم سه طرح برجسته آماده شده بود که شامل طرح کمیته سیاسی احزاب، جامعه قلب آسیا و کمپ سیاسی کرزی می‌شد. او افزود که حالا طرح‌های کمیته سیاسی احزاب و نهاد پژوهشی جامعه قلب آسیا با هم زیر نام طرح «جمهوری اسلامی افغانستان» برای صلح مبنا قرار گرفته و قرار است طرح کمپ سیاسی کرزی نیز در جریان سه تا چهار روز دیگر با آن مدغم شود. ناطقی تأکید کرد که این طرح می‌تواند جامع‌ترین طرح در سطح ملی برای صلح باشد.
طبق معلومات رییس کمیته سیاسی احزاب، طرح «جمهوری اسلامی افغانستان» برای صلح تا این دم متشکل از دو بخش عمده است: بخش اول آن روی اصول، اهداف، دست‌آوردها و مسایلی از این دست متمرکز است که در این بخش اختلاف دیدگاه موجود نیست. بخش دوم مربوط به شکلیات و ساختارها است که خود شامل چهار بخش دیگر است: مرجع مشروعیت‌دهنده به روند صلح، کمیسیون رهبری، کمیسیون مشورتی و کمیسیون فنی.
محمد ناطقی می‌گوید که مرجع مشروعیت‌دهنده به روند صلح که احتمالاً زیر نام شورای عالی مصالحه/ شورای ملی مصالحه ایجاد خواهد شد، متشکل از ۱۷۰ تا ۲۰۰ نفر خواهد بود. به گفته او، این مرجع از بین شخصیت‌های ملی – سیاسی، جامعه مدنی و زنان تشکیل می‌شود. کار مرجع یادشده حمایت از مشروعیت روند صلح است.
طبق طرح «جمهوری اسلامی افغانستان» برای صلح، کمیسیون رهبری مصالحه متشکل از دست‌کم ۱۵ نفر است که روند صلح را رهبری می‌کند. ناطقی گفت که یک‌سوم اعضای این کمیسیون از بین زنان تشکیل خواهد شد.
کمیسیون دومی نیز با عضویت ۱۵ نفر در بخش مشورت‌دهی کار خواهد کرد. یک‌سوم عضو این کمیسیون نیز بین از زنان گزینش خواهد شد. کمیسیون سومی هم در بخش فنی روند صلح کار خواهد کرد. این سه کمیسیون هسته مرکزی این طرح است که تمام اقدامات مربوط به روند صلح را رهبری، مدیریت و پی‌گیری خواهند کرد.
محمد ناطقی می‌گوید که طرح «جمهوری اسلامی افغانستان» با طرح کمپ سیاسی حامد کرزی، رییس جمهور پیشین کشور، از نگاه محتوایی تفاوتی ندارد. به گفته او، این که در این طرح‌ها چه تفاوت موجود است، تفاوت روی ساختارها و راه‌کارها است. ناطقی افزود که ساختارهای مورد نیاز برای پی‌گیری روند صلح در طرح کمپ سیاسی حامد کرزی تعریف روشن ندارد.
تلاش‌های صلح به نقطه بی‌بازگشت رسیده است
محمد ناطقی می‌گوید که تلاش‌های صلح در حال حاضر به نقطه غیرقابل برگشت خود رسیده و متوقف نخواهد شد. به گفته او، نماینده‌گان امریکا و طالبان در آینده دور یا نزدیک با هم‌دیگر توافق خواهند کرد و با توجه به این وضعیت نیاز است تا آماده‌گی‌ها برای شروع مذاکرات داخلی هر چه زودتر گرفته شود. ناطقی تأکید کرد که این مذاکرات باید بین چهار جناح به شمول احزاب، شخصیت‌های ملی و مدنی، حکومت و گروه طالبان برگزار و پی‌گیری شود.
یک مسوول نهاد پژوهشی «جامعه قلب آسیا» نیز تأکید دارد که فرصت برای شروع مذاکرات بین‌الافغانی اندک است. او گفت که باور دارد توافقات بین امریکا و طالبان در آینده نه‌چندان دور انجام خواهد شد. این مسوول نهاد پژوهشی «جامعه قلب آسیا» افزود، این در حالی است که در سطح داخلی تا کنون روی روند صلح اجماع ایجاد نشده است و اختلافات در این زمینه جدی است. بر اساس اظهارات او، اصولاً امور مربوط به صلح باید توسط حکومت پی‌گیری شود اما به دلیل اختلافات در درون حکومت و با توجه به انحصار تصمیم‌گیری در ارگ، چاره‌ای نیست مگر این‌که احزاب، جریان‌های سیاسی و نهادهای مستقل نیز در این زمینه پا پیش بگذارند.
مقامات امریکایی اخیراً اعلام کرده‌اند که توافق‌نامه این کشور با گروه طالبان به مرحله امضای خود نزدیک شده است و اما پیش از آن گروه طالبان باید روابط خود با گروه‌های تروریستی را قطع کند و سطح خشونت‌ها را نیز کاهش بدهد. گروه طالبان تا کنون تصمیم خود درباره کاهش خشونت‌ها را اعلام نکرده است. با این حال، در سفری که فرستاده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان هفته گذشته به کابل داشت، در دیدار با مقامات و سیاسیون افغان روی تشکیل هیأت مذاکره‌کننده فراگیر و همه‌شمول و همین‌طور توحید طرح‌های صلح تأکید کرده بود.
ارگ ریاست جمهوری طرح هفت ماده‌ای صلح خود را اوایل ماه عقرب همه‌گانی کرد. ریاست اجرایی، احزاب سیاسی و چهره‌های سیاسی منتقد ارگ با طرح مخالفت کرده‌اند. غنی گفته است که دلیل مخالفت احزاب، عبدالله و کرزی با این طرح آن است که خودشان طرحی برای صلح ندارند.
ماده اول طرح حکومت به خروج سربازان بین‌المللی از افغانستان اشاره دارد. ارگ گفته است که برنامه خروج باید به صورت مشترک تهیه شود. ماده دوم این طرح به مذاکرات بین‌الافغانی پرداخته است. طبق این ماده، پیش از شروع مذاکرات باید برای دست‌کم یک ماه آتش‌بس سراسری در کشور برقرار شود. ماده سوم طرح ارگ، گفته است که باید با جانب پاکستان گفت‌وگو شود و اطمینان حاصل شود که این کشور دیگر از هراس‌افگنی در افغانستان حمایت نخواهد کرد. ماده چهارم به عدم مداخله کشورهای همسایه، منطقه و جهان در امور داخلی افغانستان و نقش بعضی از این کشورها در تسهیل شرایط مذاکرات بین‌الافغانی اشاره دارد. ماده پنجم تأکید دارد که توافقات صلح باید توسط سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا و … تضمین شود. ماده ششم هم «جمهوری اسلامی» را نظام سیاسی برای آینده کشور معرفی کرده که باید از آن حمایت شود. ماده هفتم و پایانی روی بهبود حکومت‌داری محلی تأکید دارد.
به این ترتیب، محمداشرف غنی اخیراً تمام تلاش‌های صلح را به وزارت دولت در امور صلح مربوط کرده است. این وزارت با پیشنهاد لویه‌جرگه مشورتی صلح توسط غنی ایجاد شده است. مجلس نماینده‌گان هم ماه گذشته به تشکیل این وزارت رأی مثبت داد.
وزارت دولت در امور صلح می‌گوید که این وزارت هیأتی را برای پیش‌برد مذاکرات با گروه طالبان، حدود پنج ماه پیش، تشکیل کرده است. تا هنوز نام و هویت اعضای این هیأت فاش نشده است. هم‌چنان این وزارت تأکید دارد که رهبری روند صلح را خود دولت برعهده خواهد داشت؛ حرفی که توسط احزاب و جریان‌های سیاسی تا کنون پذیرفته نشده است.
گروه طالبان به تازه‌گی اعلام کرده است که در موضع این گروه در زمینه مذاکره با جانب امریکا تا هنوز تزلزلی مشاهده نشده است. به گفته این گروه، آن‌چه باعث ایجاد مشکلات در این روند شده است، اختلافات در بین مسوولان کابل و واشنگتن است. سخنگوی دفتر گروه طالبان در قطر، این موضوع را پس از آن اعلام کرد که وزیر امور خارجه امریکا در سفرش به کشورهای آسیای میانه، از ناتوانی طالبان در اثبات اراده این گروه برای کاهش خشونت‌ها انتقاد کرد. مایک پمپئو هفته گذشته به کشورهای آسیای میانه از جمله قزاقستان و اوزبیکستان سفر کرده بود. او در این سفر نقش این کشورها را در روند صلح افغانستان مهم خوانده بود.