جایگاه خالی مناظره در کارزارهای انتخاباتی
نگاه نو_ از آن‌جایی که در کشورهای مردم‌سالار، سرنوشت‌شان از طریق آرا به ویژه انتخابات مشخص می‌شود، به همین دلیل مناظره انتخاباتی از جایگاه خاصی برخوردار است. راه‌اندازی مناظره انتخاباتی، سبب می‌شود تا مردم آسان‌تر و با دقت بیش‌تر تصمیم بگیرند.
به باور آگاهان عرصه سیاست و ارتباطات، در عصر کنونی، رسانه‌ها با سرعت باورنکردنی در حال پیش‌رفت‌اند و راه‌اندازی مناظره انتخاباتی می‌تواند تأثیر مستقیم روی پیروزی کاندیدان داشته باشد. باور اغلب این است که مناظره‌ها نباید تنها برای جلب رأی باشد، بلکه معرفی نامزدان برای مردم و ارایه برنامه‌های‌شان هدف اصلی باشد. به روایت دیگر، هدف اصلی مناظره‌ها این است که مشخص سازد از میان نامزدان، کدام یک برنامه‌های شفاف و مدیریت بهتر دارد.
حسن بهشتیپور، یکی از آگاهان سیاسی و ارتباطات ایران، بدین باور است که مناظره خوب باید در راستای شفاف‌سازی عمل‌کرد نامزدان باشد و اگر واقعیتی بیان می‌شود، به هدف تخریب طرف مقابل نباشد؛ بدین معنا که اگر واقعیتی در مناظره‌ها مطرح شود، به هیچ عنوان هدف تخریبی ندارد. اما اگر نامزدان هر نوع دروغی را به هدف جلب توجه مردم بر یک‌دیگر روا بدارند و قواعد انسانی را زیر پا بگذارند، این قطعاً تخریب محسوب می‌شود. باور کل بدین است که هر نامزدی باید با سند و مدرک ادعا و برنامه خود را مستندسازی و شفاف‌سازی کند.
در مناظره‌های حساس انتخابات ریاست جمهوری، عصبانی شدن در جریان مناظره‌ای که میلیون‌ها مخاطب دارد، چه به عنوان نامزد و چه به عنوان رییس جمهور کشور، اشتباه است. نامزدان، بهتر است متوجه تمام نکات ارایه شده از سوی رقیب خود باشند و با استدلال و آمار طرح خود را ارایه کنند و در این حالت بدون شک پیروز مناظره همان فرد است.
اگر چالش‌های مناظره‌ها بر اساس واقعیت‌های جامعه انتخاب شود، مناظره‌ها به شکل درست برگزار خواهند شد؛ اما اگر محتوای مناظره‌ها با جدل، مغلطه‌گویی و سفسطه همراه باشد برای این‌که نامزدان به پیروزی برسند، مشکل ایجاد می‌کند.
نگاهی کوتاه به تاریخ مناظره انتخاباتی
برای نخستین‌بار در تاریخ رسانه‌ها، دو نامزد ریاست جمهوری امریکا در سال ۱۹۶۰ میلادی به مناظره تلویزیونی دعوت شدند. این مناظره میان جان اِف کندی و نیکسون بود. در این مناظره آن‌قدر حساسیت‌ها بلند رفت که نیکسون در شب مناظره مریض شد و نتوانست به شکل درست به برنامه حاضر شود. این مناظره تلویزیونی به نفع جان اف کندی تمام شد. او در یک بیانیه بعد از انتخابات اعلام کرد که بخش بزرگی از برگ برنده‌اش همان مناظره بوده است.
از آن زمان به بعد، برگزاری مناظره انتخاباتی میان نامزدان انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده امریکا و خیلی از کشورهای دیگر از حساسیت والایی برخوردار است. تحقیقات نیز نشان می‌دهد که در عصر تکنالوژی که غول‌های رسانه‌ای فعالیت گسترده دارند، برگزاری مناظره انتخاباتی نقش مهمی در برنده شدن افراد دارد.
آیا در افغانستان مناظره انتخاباتی بازار گرمی دارد؟
جواب واضح است، نخیر. متأسفانه با گذشت بیش از ۱۸ سال از عمر نظام نوپای افغانستان و روی کار آمدن رسانه‌های مختلف، هنوز جایگاه مناظره‌های انتخاباتی به شکل شاید و باید، معلوم نیست. این‌که رسانه‌های افغانستان پیش‌رفت خوبی داشته‌اند و آزادی بیان نیز رشد چشم‌گیری کرده، غیرقابل انکار است، اما تا هنوز فرهنگ برگزاری مناظره انتخاباتی حساس میان نامزدان پیش‌تاز که بر اساس یک برنامه و سلسله مشخص باشد، جای باز نکرده است.
کاندیدان با ظاهر شدن در مصاحبه‌های ویژه تلویزیون‌ها، برنامه‌های‌شان را ارایه می‌کنند. شماری از کاندیدان فقط در غیاب و در میان هواداران‌شان، کاندیدان رقیب را به کم‌کاری و بی‌برنامه‌گی متهم می‌کنند. متأسفانه یکی از ویژگی‌های کارزارهای انتخاباتی در افغانستان این است که بیش‌تر شباهت به توهین، اهانت و تحقیر کردن رقیبان دارد؛ اما نیاز است تا کاندیدان مقابل یک‌دیگر قرار گرفته و برنامه‌های یک‌دیگر را نقد کنند.
با وجودی که شماری از کاندیدان انتخابات ریاست جمهوری پیش روی افغانستان، یک‌دیگر را به مناظره فراخوانده‌اند، اما هنوز از سوی رقیبان‌شان جوابی دریافت نکرده‌اند. بهتر همان است که کاندیدان پیش‌تاز به ندای رقیبان‌شان لبیک گفته و در حضور میلیون‌ها مخاطب، برنامه‌های خود را ارایه کرده و از آن دفاع کنند. هرگاه نامزدی توانست با استدلال و منطق پیروز مناظره شود، برای مردم نیز تصمیم‌گیری آسان‌تر می‌شود.
قابل ذکر است که فرهنگ راه‌اندازی مناظره‌های حساس میان نامزدان پیش‌تاز انتخابات ریاست جمهوری، یک نیاز است. این سبب خواهد شد تا مردم واقعیت‌ها و برنامه‌ها را از زبان خود نامزدان بشنوند. به امید روزی که راه‌اندازی مناظره‌های انتخاباتی مسلسل و پرمحتوا در رسانه‌ها و میان نامزدان ریاست جمهوری به یک فرهنگ مبدل شود.