پایان تفتیش بانک مرکزی توسط امریکا؛ ۳.۵ میلیارد دالر ذخیره ارزی همچنان منجمد می‌ماند
ایالات متحده تفتیش بانک مرکزی افغانستان را برای آزادسازی ۳.۵ میلیارد دالر/دلاری دارایی‌های این بانک در صندوق امانی، غیرقابل قبول خوانده است. این حساب‌رسی که از سوی امریکا تمویل شده، نتوانسته است حمایت واشنگتن را برای بازگرداندن دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان از صندوق امانی در سویس به دست بیاورد. یک مقام خزانه‌داری ایالات متحده تاکید کرده که بانک مرکزی افغانستان، اصلاحات لازم را به وجود نیاورده و این اقدام، تصمیم ایالات متحده را در مورد عدم بازگردان ۳.۵ میلیارد دالر تغییر نداده است. امریکا برای بازگردان دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان، خواستار اصلاحات و جای‌گزینی بانکداران حرفه‌ای به جای سه عضو طالبان در رأس بانک مرکزی و عدم مداخله و نفوذ سیاسی و کنترل‌های کافی علیه پول‌شویی و تامین مالی تروریسم زیر تفتیش یک ناظر مستقل معتبر شده بود. این مورد اما تا کنون از سوی طالبان عملی نشده است. گفتنی است که صندوق امانی مستقر در سویس سال گذشته برای نصف مبلغ از حدود هفت میلیارد دالر وجوه بانک مرکزی ایجاد شد که پس از تسلط طالبان بر افغانستان در یک بانک فدرال امریکا مسدود شده بود.
وزارت خزانه‌داری ایالات متحده امریکا، اعلام کرد که حساب‌رسی بانک مرکزی تحت کنترل طالبان را برای آزادسازی ۳.۵ میلیارد دالر دارایی‌های این بانک در صندوق امانی نپذیرفته است. به گفته این وزارت، بانک مرکزی تحت کنترل طالبان نتوانسته است شفافیت لازم را به میان بیاورد. خبرگزاری رویترز به نقل از مقام‌های امریکایی گزارش داده که حساب‌رسی بانک مرکزی افغانستان تحت مدیریت طالبان که از سوی ایالات متحده تمویل شده بود، نتوانسته حمایت واشنگتن را برای بازگردان دارایی‌های این بانک از صندوق امانی مستقر در سویس به دست بیاورد. در گزارش آمده است: «دو مقام برحال و یک مقام پیشین امریکایی گفتند که حساب‌رسی بانک مرکزی افغانستان که توسط طالبان اداره می‌شود، به پشتی‌بانی مالی ایالات متحده امریکا، نتوانسته حمایت واشنگتن را برای بازگرداندن دارایی‌های بانکی از صندوق امانی ۳.۵ میلیارد دالر در سویس جلب کند؛ اقدامی که به کاهش بحران مالی این کشور کمک می‌کند.»
براساس این گزارش، ایالات متحده برای بازگرداندن ۳.۵ میلیارد دالر پول بانک مرکزی افغانستان، خواستار اصلاحات لازم در این بانک شده است. وزارت خزانه‌داری امریکا گفته است که باید بانکداران حرفه‌ای به جای سه عضو طالبان در رأس بانک مرکزی گماشته شوند و نیز این گروه متعهد شود که در امور بانک‌داری مداخله نکند. طبق اظهارات مقام‌های امریکایی، طالبان همچنان باید اطمینان بدهند که این بانک از نفوذ سیاسی دور نگه داشته می‌شود و کنترل‌های کافی علیه پول‌شویی و تامین مالی تروریسم بنا بر حساب‌رسی «ناظر مستقل معتبر» به میان می‌آید.
وزارت‌خزانه‌داری امریکا تصریح کرده که بانک مرکزی افغانستان تحت کنترل طالبان نتوانسته ارزیابی این کشور را تکمیل کند و از همین رو، تصمیم واشنگتن بدون تغییر باقی می‌ماند. یک مقام وزارت خزانه‌داری ایالات متحده این حساب‌رسی را یک «ارزیابی اولیه» نامیده و گفته است که محدودیت‌ها نشان می‌دهد که برای تلاش‌های جامع‌تری به شخص ثالث نیاز است.
این در حالی است که پیش از این، بازرس ویژه ایالات متحده برای بازسازی افغانستان گزارش داده که برنامه توسعه‌ای امریکا (USAID) نحوه کنترل‌های بانک مرکزی تحت مدیریت طالبان در برابر پول‌شویی، تامین مالی تروریسم و بخش‌های نظارت بانکی و پرداخت‌های این بانک را بررسی کرده، اما یافته‌های این حساب‌رسی، علنی نشده است. با این حال، یک مقام وزارت خزانه‌داری ایالات متحده گفته است که هیات چهار‌نفره ناظر بر صندوق امانی افغانستان در سویس باید پرداخت‌ها را به اتفاق آرا تصویب کند که در این مورد حمایت نماینده امریکا ضروری است.
صندوق امانی افغانستان در سال گذشته به هدف نگه‌داری ۳.۵ میلیارد دالر در سویس ایجاد شده است. این صندوق توسط هیاتی متشکل از نماینده‌گان ایالات متحده، سویس و دو مقام دولت پیشین افغانستان نظارت می‌شود. انوارالحق احدی، رییس پیشین بانک مرکزی و شاه‌محمد محرابی، عضو شورای عالی بانک مرکزی افغانستان و استاد در کالج مونتگومری در مریلند امریکا، به‌عنوان اعضای ناظر این صندوق امانی گماشته شده‌اند. این صندوق مستقر در شهر جینوای سویس، مسوول تمام مراودات و فعالیت‌های بانکی، پرداخت بدهی‌های بین‌المللی افغانستان، تادیات برق وارداتی و نیز رسیده‌گی به نیازمندی‌های آینده چاپ پول است.
شاه‌محمد محرابی، عضو صندوق امانی افغانستان در سویس، نیز به رویترز گفته که او هنوز جزییات این حساب‌رسی را ندیده است. محرابی اما تاکید کرده که استفاده از دارایی‌های صندوق امانی افغانستان بر تثبیت قیمت‌ها و حصول اطمینان از نقدینه‌گی کافی بانک‌های کشور متمرکز است. به گفته او، کل سیستم مالی در خطر کاهش وجوه تمویل‌کننده‌گان خارجی به افغانستان قرار دارد.
پیش از این، صندوق امانی گفته که ذخایر ارزی افغانستان در سویس در یک سال ۱۲۸ میلیون دالر سود کرده است. به گفته این صندوق، اگر ۳.۵ میلیارد دالر ذخیره ارزی افغانستان در بانک بماند، سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون دالر سود به دست خواهد آورد. ایالات متحده در حالی خواستار اصلاحات و گماشتن افراد متخصص و غیرسیاسی در بانک مرکزی تحت کنترل طالبان شده است که این بانک هم اکنون از سوی هیات مدیره طالبان رهبری می‌شود که دو تن از آن‌ها در فهرست تحریم‌های امریکا قرار دارند. طالبان تا کنون در این زمینه واکنش نشان نداده‌اند، اما پیش از این پیوسته بر آزادسازی ذخایر ارزی بانک مرکزی تاکید کرده‌اند و از جامعه جهانی خواسته‌اند که در این زمینه با آنان هم‌‌صدایی کند.
گفتنی است که جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده، سال گذشته با امضای یک فرمان اجرایی جواز استفاده از ۳.۵ میلیارد دالر از دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان را به یک صندوق امانی در سویس صادر کرد تا برای کمک به اقتصاد افغانستان به مصرف برسد. با سقوط دولت پیشین، بیش از نه میلیارد دالر ذخیره بانک مرکزی در بانک‌های خارجی منجمد شده است. از این میان هفت میلیارد دالر در ایالات متحده نگه‌داری می‌شد که براساس دستور رییس جمهور امریکا، این مقدار در صورتی که بتواند در دعوای حقوقی علیه طالبان حکم دادگاه‌های ایالات متحده را به دست بیاورد، به قربانیان حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ اختصاص داده خواهد شد. حدود دو میلیارد دالر دیگر از دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان، در بانک‌های اروپایی و امارات متحده عربی نگه‌داری می‌شود. گفته می‌شود که این وجوه مالی نیز به صندوق امانی سویس سپرده می‌شود.