هفت سال تأخیر در ساخت آرامگاه «ابوریحان البیرونی»؛ مردم از غفلت وزارت اطلاعات و فرهنگ انتقاد دارند
آرامگاه ابوریحان البیرونی، فیلسوف و ریاضیدان نامدار شرق، با وجودی که بارها پلان شده تا ساخته شود، اما با گدشت هفت سال هنوز ساخته نشده است. شماری از فرهنگیان ولایت غزنی با انتقاد از عملکرد دولت میگویند، به رغم اینکه دولت بارها وعده ساخت آرامگاه البیرونی را داده است، اما نسبت به این وعدهها صادق نبوده و به آن عمل نکرده است. آنان وزارت اطلاعات و فرهنگ را نسبت به آبدات تاریخی و مکانهای فرهنگی این ولایت به بیتوجهی متهم میکنند و هشدار میدهند، در صورتی که به آبدات تاریخی و فرهنگی این ولایت توجه نشود، احتمال دارد که در اثر آفات طبیعی «نابود» شوند. در همین حال ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت غزنی از بیتوجهی حکومت مرکزی انتقاد میکند و میگوید که به دلیل بیتوجهی حکومت مرکزی، ممکن است شماری از آبدات تاریخی و فرهنگی این ولایت آسیب ببیند. وزارت اطلاعات فرهنگ اما میگوید که در قسمت ساخت مقبره البیرونی کدام برنامهای روی دست ندارد، اما در قسمت آبدات تاریخی این ولایت، بعضی پلانهایی روی دست دارد و آن را عملی خواهد کرد.
برخی از فعالان و فرهنگیان ولایت غزنی با انتقاد از بیتوجهی حکومت میگویند، با وجودی که غزنی یکی از ولایتهای تاریخی و فرهنگی است، اما حکومت مرکزی نسبت به آن بیتوجه بوده است. این فعالان فرهنگی تصریح میکنند که حکومت برای ساخت مقبره ابوریحان البیرونی چندین بار برنامهریزی کرده، اما پس از مدتی از این کار سر باز زده است. حبیب رحیمی، یک تن از فرهنگیان ولایت غزنی است. او گفت که پیش از این ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت غزنی از ساخت آرامگاه البیرونی خبر داده بود، اما پس از مدتی کار این پروژه متوقف شده است. او از ساخته نشدن این مقبره انتقاد کرد و گفت که حکومت به ویژه وزارت اطلاعات و فرهنگ نسبت به آبدات تاریخی و فرهنگی بیتوجهی میکند.
میثم صحرا، یکی دیگر از فعالان فرهنگی ولایت غزنی است. او میگوید که وضعیت آبدات تاریخی و فرهنگی این ولایت مطابق معیارهای فرهنگی نیست. او افزود که دغدغه اصلی آرامگاه البیرونی، در سال ۲۰۱۳ جدی شد و ریاست اطلاعات و فرهنگ خبر داد که این مقبره را میسازد. به گفتهی وی، بودجههایی که برای آبدات تاریخی و فرهنگی این ولایت در نظر گرفته شده بود، صرف ساخت دروازدهها شد. وی از بیتوجهی وزارت اطلاعات و فرهنگ نسبت به آرامگاههای شاعران و دانشمندان در غزنی انتقاد کرد و گفت: «افزون بر مقبره البیرونی، مقبره سنایی نیز در وضعیت مناسب قرار ندارد». صحرا تصریح کرد که وزارت اطلاعات فرهنگ در قبال این نشانههای علمی احساس مسوولیت نکرده، به همین دلیل بخش بزرگی از قلعه غزنین که یک آبده تاریخی است، فرو ریخته است.
در همین حال ادریس وفا، رییس اطلاعات و فرهنگ ولایت غزنی، نیز تصریح میکند که مقبره البیرونی و کتابخانهاش تا سال ۲۰۱۳ باید تکمیل میشد، اما به دلیل مشکلاتی که در قرارداد دونر و شرکت مسوول بازسازی وجود داشت، کار بازسازی این پروژه متوقف شد. وی تصریح کرد که بارها این موضوع را با وزارت اطلاعات و فرهنگ شریک ساخته، اما از سوی این وزارت کدام گام عملی برداشته نشده است.
از سوی دیگر وی ابراز امیدواری کرد که در سال پیشرو کار ساخت آن آغاز شود. او گفت که کشور اوزبیکستان در قسمت بازسازی آرامگاه البیرونی چراغ سبز نشان داده و وعده داده است که آن را با طرح جدید میسازد. او اما تصریح کرد که به دلیل شیوع ویروس کرونا، کار ساخت آن به تعویق افتاده است. همچنان وفا بیان کرد: «تیم تخنیکی که با مقامهای اوزبیکستانی به غزنی آمده بودند، نقشه و سرویشان تکمیل شده و به سفارت این کشور داده شده است. امید میرود که این پروژه منظور و کارش آغاز شود.»
از سوی دیگر وفا بیان داشت که غزنی یکی از ولایتهای سردسیر است و آثار باستانیاش به بازسازی و مرمت نیاز دارد. او گفت که وضعیت آبدات تاریخی مناسب نیست و وزارت اطلاعات و فرهنگ باید برای حفظ و نگهداری آنها گامهایی بردارد. او در ادامه خاطرنشان کرد که یک آبده تاریخی به نام «خواجه ملکیار قلندری» در منطقه «کوشک» این ولایت وجود دارد که در صورت بارش باران و برف ممکن است تخریب شود. او از وزارت اطلاعات و فرهنگ خواست که برای حفظ و مراقبت این آبده تاریخی، اقدام کند. از سوی دیگر وی از نبود نیروی امنیتی برای حفظ و مراقبت آثار باستانی شکایت کرد. او گفت که بارها از مرکز خواستار قطعه نظامی ۰۱۲ شده است، اما تاکنون توظیف این قطعه منظور نشده است. قابل یادآوری است که وزارت داخله برای حفظ و مراقبت از آبدات تاریخی یک قطعه نظامی به نام ۰۱۲ ایجاد کرده است.
در عین حال وزارت اطلاعات و فرهنگ در رابطه به ساخت مقبره البیرونی میگوید که جاپان وعده داده بود تا این مقبره را بسازد، اما به دلیل مشکلاتی که در قرارداد به وجود آمد، این کشور کار بازسازی آن را متوقف کرد. صابر مومند، سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ، به ۸صبح گفت که مسوولیت این وزارت ترمیم و ساخت آبدات تاریخی است و در قسمت ساخت مقبره کدام برنامهای روی دست ندارد. او اما خاطرنشان کرد که حکومت در سال آینده یک سمینار در مورد البیرونی برگزار میکند و برای بازسازی مقبره نیز برنامهای روی دست دارد.
از سویی هم وی بیان داشت که در قسمت ترمیم و مرمت آبدات تاریخی، وزارت اطلاعات و فرهنگ برنامهای روی دست دارد. او گفت که در سال جاری حکومت ۱۶۰ میلیون افغانی را اضافهتر از بودجه این وزارت در نظر گرفته تا آبدات تاریخی بیشتر ترمیم و مرمت شود. او اما امنیت را یگانه مانع فراراه بازسازی آبدات تاریخی عنوان کرد. مومند بیان داشت که به دلیل ناامنی، این وزارت نمیتواند در بعضی نقاط آبدات تاریخی را سروی کند.
وی همچنان نبود نیروهای محافظتی برای آبدات تاریخی در غزنی را تأیید کرد و گفت که در این ولایت قطعه ۰۱۲ فعالیت ندارد. مومند بیان داشت که با وزارت داخله و ریاست امنیت ملی در تماس است تا بتوانند برای غزنی قطعه ۰۱۲ را تشکیل دهند.
گفتنی است که ابوریحان البیرونی، فیلسوف، ستارهشناس، کمیاگر و ریاضیدان مشهور زمانش به شمار میرفت. وی در سال ۳۵۲ هجری خورشید در منطقهای به نام «بیرون» متولد شده و در زمان سلطنت مسعود بن سلطان محمود غزنوی در سال ۴۲۷ هجری خورشیدی وفات کرده است. از او آثار علمی زیادی به جا مانده که «ماللهند» و «التفهیم لاوایل صناعه التنجیم» از معروفترین آنها به شمار میآید.