مکتب آنلاین هرات؛ چگونه آنجلا غیور چالش را به فرصت تبدیل کرد؟
حدود هفت ماه پیش، درست همان روزی که شهر هرات سقوط کرد، آنجلا غیور چند هزار کیلومتر دورتر از این شهر ایده‌ای به ذهنش رسید و نخستین گام‌ها را برای عملی کردن آن برداشت. او تصمیم گرفت برای تدریس آنلاین به دانش‌آموزان افغانستان «مکتب آنلاین هرات» را ایجاد کند.
در روزهای نخست ایجاد مکتب/مدرسه آنلاین، او توقع داشت که بتواند حدود ۲۰ تا ۳۰ دانش‌آموز را جذب کند و برای‌شان رشته‌های درسی را به‌گونه آنلاین و از راه دور تدریس کند؛ اما مکتب آنلاین هرات حالا بیش از سه هزار دانش‌آموز دارد و ده‌ها آموزگار در روند تدریس سهم دارند.
آنجلا غیور سال‌ها پیش وقتی در ایران مهاجر بود، به دلیل محدودیت‌های ایجاد شده از سوی حکومت این کشور برای اتباع افغانستان، پنج سال از رفتن به مکتب محروم ماند، اما تسلیم نشد و در خانه نزد پدرش مضمون‌های ریاضی و زبان فارسی را فرا گرفت.
او که طمع تلخ محرومیت از رفتن به مکتب را در زمان مهاجرت چشیده است، باور دارد که محروم شدن از تحصیل «بزرگ‌ترین تنبیه روزگار» برای یک فرد است. همین مسأله انگیزه‌اش را برای ایجاد مکتب آنلاین هرات و تدریس برای دانش‌آموزان چند برابر کرده است.
از دید او، مردم افغانستان طی چند دهه اخیر درگیر جنگ و خشونت هستند و باید به این باور برسند که با «قلم می‌توان مانع تفنگ» شد و آموزش و پرورش معیاری می‌تواند زمینه‌ساز پایان جنگ شود؛ اما همان‌گونه که ترویج جنگ سال‌ها زمان گرفت، ترویج صلح از طریق آموزش و پرورش نیز زمان‌گیر است.
آنجلا غیور که دو سال پایانی مکتب و دوره دانشگاه را در افغانستان تمام کرده، منتقد سرسخت نظام آموزشی افغانستان است و باور دارد که نظام آموزش و پرورش و نصاب تدریسی مکتب‌ها و دانشگاه‌های کشور به اصلاح و دگرگونی اساسی نیاز دارد و باید به‌گونه ریشه‌ای بازنگری شود. او که تجربه تدریس و آموزگاری در افغانستان و کشورهای اروپایی را دارد، معتقد است که یک نظام آموزشی «سالم و انسانی» می‌تواند زمینه‌ساز رسیدن افغانستان به صلح و ثبات شود.
شعار اصلی مکتب آنلاین هرات «قلم به جای تفنگ» است، به این امید که روزی در افغانستان قلم جای تفنگ را بگیرد.
از دید خانم غیور، مردم افغانستان خشونت‌دیده هستند و خشونت هم در «تبعیض ریشه دارد» و تبعیض برخاسته از جهل و نادانی است، اما با افزایش سطح دانش عمومی می‌توان با آن مقابله کرد و آن را از بین برد و با از میان رفتن تبعیض، خشونت هم از بین می‌رود.
بنیان‌گذار مکتب آنلاین هرات در بخشی از گفت‌وگویش با روزنامه ۸صبح گفت: «آموزش صرفاً یاد دادن مضامین و متن‌های خاص نیست. ما از طریق آموزش باید یک فرهنگ مراقبتی را در جامعه ایجاد کنیم. همان‌گونه که من تجربه کردم، در مکتب هرات کار ما با تزریق امید شروع شد و بعد در کنارش کلاس‌های مشاوره‌ای بود که حال بچه‌ها را بهتر بکند، در وضعیت بحرانی که بودند.»
آنجلا غیور هم‌چنان باور دارد که آموزش در نظام آموزشی غیرمعیاری از دانش‌آموزان «برده و قربانی» می‌سازد و آن‌ها تبدیل به انسان‌های آگاه نمی‌شوند. در این صورت، انسان‌های ناآگاه برای حفظ حقوق خود نمی‌جنگند و در کوتاه‌مدت تبدیل به برده‌گان ایدیولوژیک می‌شوند.
هرچند طی چند ماه اخیر محدودیت‌هایی برای آموزش دختران در افغانستان ایجاد شده و در تازه‌ترین مورد دختران بالاتر از صنف ششم از حضور در مکتب‌ها منع شده‌اند، اما مکتب آنلاین هرات ویژه دختران دانش‌آموز نیست و پسران هم در آن سرگرم فراگیری دانش هستند.
شیوه کار مکتب آنلاین هرات به‌گونه‌ای است که آموزگاران داوطلب از کشورهای گوناگون مضمون‌های درسی مکتب و سایر مضمون‌های اساسی مانند ریاضی، زبان انگلیسی، زبان و ادبیات فارسی، کمپیوتر و برنامه‌نویسی را برای دانش‌آموزان تدریس می‌کنند. افزون بر این، صنف‌های شاهنامه‌خوانی نیز برای علاقه‌مندان برگزار می‌شود.
در جریان هفت ماه که از آغاز کار این مکتب آنلاین می‌گذرد، دامنه فعالیت آن از شهر هرات فراتر رفته و حالا حدود ۳۰ درصد از دانش‌آموزان مکتب آنلاین هرات، مهاجران ساکن در ایران هستند. به گفته خانم آنجلا، تعداد این دانش‌آموزان با گذشت هر روز در حال افزایش است.
شماری از دانش‌آموزان مکتب آنلاین هرات، پس از فراگیری مضمون‌های برنامه‌نویسی وارد بازار کار شده و در مدت زمان نسبتاً کوتاهی موفق شده‌اند پس از تسلط به برنامه‌های کمپیوتری کسب درآمد کنند و حتا با افراد کارآفرین در خارج از افغانستان قرارداد «کار از راه دور» ببندند.
هرچند همه‌گیری کرونا در جهان به یک چالش بزرگ جهانی بدل شد، اما برای تیم رهبری مکتب آنلاین هرات، تجربه تدریس آنلاین در زمان این پاندمی، به یک عامل مهم تبدیل شد تا آن‌ها بتوانند از تجربه‌های تدریس از راه دور، مکتب آنلاین هرات را بهتر مدیریت کنند.
در حال حاضر با افزایش شمار دانش‌آموزان متقاضی در مکتب آنلاین هرات، ۸۰۰ آموزگار داوطلب در انتظار آغاز صنف‌های درسی جدید هستند تا به‌گونه رضاکار به دانش‌آموزان افغانستانی تدریس کنند. از دید تیم رهبری مکتب آنلاین هرات، آن‌ها خود را متکی بر بودجه و کمک نهادهای خارجی نکرده و داوطلبانه ایده ایجاد مکتب را عملی کرده‌اند.
بنیان‌گذار مکتب آنلاین هرات، طی چند ماه اخیر تلاش‌هایی برای فراهم‌سازی زمینه آموزش معیاری به دانش‌آموزان انجام داده و برای رسیدن به این هدف دادخواهی کرده است. او در پارلمان بریتانیا سخنرانی کرده و صدای دانش‌آموزان محروم از تحصیل افغانستان را به گوش نماینده‌گان پارلمان این کشور رسانده است.
به‌تازه‌گی نشر ویدیوهای دختران دانش‌آموز که از رفتن به مکتب منع شده‌اند، واکنش‌های گسترده‌ای را خلق کرده است. هرچند برخی افراد با تماشای این ویدیوها تنها اظهار تأسف کرده‌اند، اما آنجلا غیور عملاً برای دور زدن این محدودیت‌ها کار می‌کند.